W procesie rehabilitacji niezwykle istotny jest początkowy stan ogólny pacjenta. Warunkuje on w dużym stopniu przebieg procesu zdrowienia. W praktyce klinicznej ten czynnik jest często pomijany, jednak zwiększenie potencjału regeneracji ciała może znacznie przyspieszyć powrót do zdrowia.
Istnieją proste i jednocześnie skuteczne metody oddziaływania na stan ogólny pacjenta. Poprzez stymulowanie zlokalizowanych m.in. na uchu bolesnych stref receptorowych reprezentujących poszczególne narządy można poprawić ich funkcjonowanie, a tym samym podnieść potencjał samoleczenia. W artykule zostanie opisane działanie aurikuloterapii, czyli akupunktury ucha. Omówione będą także sposoby wykonywania zabiegu oraz możliwości lecznicze tej techniki.
Akupunktura ucha jest systemem, w którym poprzez stymulację punktów zlokalizowanych na małżowinie usznej uzyskuje się poprawę stanu pacjenta. Jest to prosta, lecz bardzo skuteczna technika, co potwierdzają pacjenci na całym świecie. Małżowina uszna jest bogato unerwiona przez trzecią gałązkę nerwu trójdzielnego, nerw uszny wielki, nerw potyliczny mniejszy oraz gałązki końcowe nerwów błędnego, podjęzykowego i twarzowego. Poprzez swoje bogate unerwienie ucho ma połączenie z różnymi układami mózgu, w tym siateczkowatym, podwzgórzowym i limbicznym, poprzez które może wpływać na narządy wewnętrzne. Współcześnie właśnie to wyjaśnienie stanowi podstawę pojmowania mechanizmu działania zabiegu nakłuwania ucha. W starożytności, kiedy układ nerwowy nie był jeszcze dostatecznie poznany, pisano, że ucho jest miejscem, w którym spotykają się wszystkie kanały energetyczne ustroju ludzkiego. Taka wzmianka znajduje się w najstarszym zachowanym dziele chińskim o akupunkturze – w „Huangdi Neijing”, czyli „Kanonie medycyny wewnętrznej”, wydanym w IV stuleciu p.n.e. Wieki temu wiedza ta była wykorzystywana przez lekarzy chińskich, początkowo do celów diagnostycznych, a później terapeutycznych. Znaczący przełom nastąpił dzięki rozwojowi elektrofizjologii. Francuski fizjolog prof. Paul Nogier badał wpływ stymulacji punktów receptorowych zlokalizowanych na uchu na poziom odczuwania bólu pleców u pacjentów. Wyniki okazały się bardziej niż obiecujące. Zaobserwowano, że u pacjentów cierpiących z powodu bólów pleców stymulacja punktów opisanych w chińskim traktacie doprowadzała do ustąpienia dolegliwości lub ich znacznego zmniejszenia. W tamtym czasie akupunktura ucha była już niemalże zapomnianą techniką, jednak sukcesy terapeutyczne skłoniły wielu lekarzy – zarówno we Francji, jak i w Rosji – do podjęcia badań nad unerwieniem ucha i efektami stymulacji poszczególnych obszarów.
Dotychczas opisano ponad 200 punktów rozmieszczonych na uchu. Jest to obszar w ciele o ich największych zagęszczeniu. Punkty mogą oddziaływać na psychikę, układ nerwowy, narządy wewnętrzne oraz układ mięśniowo-szkieletowy. Jeśli chodzi o ich lokalizację, zauważono, że ucho ma kształt odwróconego głową do dołu embrionu ludzkiego. W efekcie np. twarzy odpowiada obszar płatka ucha, a grobelka reprezentuje kręgosłup.
Techniki nakłuwania
Istnieje kilka technik aurikuloterapii. Punkty na uchu mogą być stymulowane za pomocą igieł do akupunktury (czas zabiegu wynosi 20–30 minut), moksowane, skrwawiane lub uciskane. Ponadto można zastosować stymulację plasterkami z ziarnami Vacarii lub z metalową kulką. Takie plastry są przyklejane na kilka dni, podczas których pacjent może samodzielnie stymulować punkty, uciskając je kilka razy dziennie. Inne możliwości to umieszczenie igieł stałych na okres miesiąca lub zastosowanie elektrostymulacji. Akupunktura ucha jest stosowana obecnie zarówno do diagnozowania, jak i leczenia. W diagnozie pomocne jest ocenianie: koloru skóry w poszczególnych obszarach, obecności przebarwień, kształtu małżowiny usznej oraz bolesności wybranych regionów. Zakres zastosowania jest bardzo szeroki. Przykładami stanów, w których można stosować aurikuloterapię, są:
- dolegliwości bólowe, m.in. bóle kręgosłupa, bóle głowy oraz migreny, bóle po urazach, ból po ekstrakcji zęba,
- rehabilitacja po udarze,
- stany zapalne,
- niepokój, stany lękowe, bezsenność,
- reakcje alergiczne,
- rzucanie nałogów,
- regulacja układu nerwowego itp.
