Najciekawszy newsletter o Medycynie Chińskiej!
- Dołącz do grona naszych czytelników.
- Śledź nasze artykuły, filmy i polecane akcesoria TCM.
Zaburzenia obiegu czynnościowego Śledziony mogą stanowić poważny problem ponieważ Śledziona odgrywa kluczową rolę w wielu ważnych procesach zachodzących w naszym ciele. W przeciwieństwie bowiem do podejścia medycyny zachodniej, Tradycyjna Medycyna Chińska postrzega Śledzionę nie tylko jako organ anatomiczny, ale jako obieg czynnościowy, odpowiedzialny za transformację i transport substancji odżywczych oraz energii Qi, a w efekcie jako główne źródło energii dostarczanej z pożywienia. W poniższym artykule omówiliśmy różnorodne zaburzenia Śledziony, które wymienia medycyna chińska. Należą do nich Niedobór Qi i Yang, Inwazja Zimna i Wilgoci, czy Nagromadzenie Gorącej Wilgoci. Przedstawiliśmy także najczęstsze objawy tych zaburzeń oraz metody stosowane w ich leczeniu, takie jak akupunktura i moksoterapia, wraz ze wskazaniem wykorzystywanych w zabiegach punktów akupunkturowych.
Spis treści:
1) Śledziona w medycynie chińskiej
2) Czynniki osłabiające Śledzionę
3) Zaburzenia Śledziony
1. Niedobór Qi Śledziony
2. Niedobór Yang Śledziony
3. Niezdolność Śledziony do zarządzania Xue
4. Zapaść Qi Śledziony
5. Inwazja Zimna i Wilgoci do Śledziony
6. Nagromadzenie Gorącej Wilgoci w Śledzionie
7. Mętny Śluz atakuje Głowę
4) Podsumowanie
Śledziona (脾, Pi) to w ujęciu Tradycyjnej Medycyny Chińskiej obieg czynnościowy, a więc nie sam narząd anatomiczny, ale również całość związanych z nim funkcji i procesów. Tak rozumiana Śledziona odgrywa w organizmie kluczową rolę. Jednym z jej najważniejszych zadań jest transformacja oraz transport substancji odżywczych, co umożliwia skuteczne rozprowadzenie energii Qi po całym ciele. Mówi się, że Śledziona jest „Urzędnikiem Transportu i Dystrybucji” lub też „Urzędnikiem odpowiedzialnym za spichlerze”. Dzięki Śledzionie produkty powstałe w procesie trawienia są dzielone na składniki czyste i nieczyste, a następnie przesyłane do odpowiednich miejsc w organizmie. Śledziona jest więc fundamentalnym źródłem energii pochodzącej z pożywienia (Qi Pourodzeniowego), która jest niezbędna do podtrzymania życia. Działanie Śledziony wpływa bezpośrednio na kondycję mięśni, co objawia się ich siłą, sprężystością i właściwym odżywieniem. Nie byłoby to możliwe gdyby nie efektywny transport energii Qi oraz Krwi (Xue) do kończyn. Ponadto, Śledziona uczestniczy w procesie produkcji Krwi i jej utrzymywaniu wewnątrz naczyń krwionośnych, co zapobiega powstawaniu siniaków oraz krwotokom. Ważną funkcją Śledziony jest także utrzymanie narządów wewnętrznych we właściwych miejscach, co chroni przed ich opadaniem lub wypadaniem.
Czynnikami osłaniającymi Śledzionę są wszystkie choroby przewlekłe, a w szczególności te dotyczące trawienia. Niedobór Qi Śledziony może mieć swoje pierwotne źródło w Niedoborze Qi Przedurodzeniowego (co skutkuje późniejszym Niedoborem Qi Pourodzeniowego) oraz w Niedoborze Qi Nerek.
Śledziona osłabiana jest przez nadmiar pracy lub nauki, a także przez zamartwianie się, nieregularne posiłki i przejadanie się oraz jedzenie posiłków, do których nie jesteśmy przyzwyczajeni. Nadmiar tłuszczów, ostrych potraw i alkoholu może powodować Gorącą Wilgoć w Śledzionie. Nadmiar surowych i zimnych potraw może powodować Niedobór Yang Śledziony.
Zaburzenia Śledziony mają zazwyczaj podłoże niedoborowe i związane są najczęściej z Niedoborem Qi Śledziony lub Niedoborem Yang Śledziony. Inne zaburzenia mogą być spowodowane inwazją Zimna i Wilgoci.
Objawem Niedobór Qi Śledziony może być: brak apetytu, lekki rozpierający ból brzucha, luźne stolce, słabe mięśnie i kończyny, zmęczenie i żółtawa cera. W przypadku Niedoboru Qi Śledziony język jest blady, pokryty cienkim białym nalotem.
Niedobór Qi Śledziony można odnieść w medycynie zachodniej do anemii, osłabionego trawienia, przewlekłego zapalenia żołądka, wrzodów żołądka lub dwunastnicy oraz przewlekłej biegunki.
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej terapia Niedoboru Qi Śledziony polega na wzmacnianiu Qi Śledziony. W tym celu obok akupunktury stosowana jest również moksoterapia. Najczęściej stymuluje się następujące punkty: Żołądek 36 (St 36), Ren Mai 12 (Ren 12) i Pęcherz Moczowy 20 (Bl 20).
Objawem Niedoboru Yang Śledziony są wszystkie objawy Niedobór Qi Śledziony z występującymi dodatkowo objawami Zimna (zimne kończyny, uczucie wychłodzenia). Ponadto o Niedoborze Yang Śledziony świadczyć może także obecność resztek niestrawionego jedzenia w stolcu, skłonność do obrzęków i zatrzymywania moczu. W przypadku Niedoboru Yang Śledziony język oprócz tego, że jest blady, to pokryty jest grubym i tłustym białym nalotem.
W ujęciu medycyny zachodniej ten rodzaj zaburzenia można porównać do dolegliwości występujących przy Niedoborze Qi Śledziony, ale zaostrzonych.
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej terapia Niedoboru Yang Śledziony polega na wzmacnianiu i ogrzaniu Yang Śledziony. Stymuluje się te same punkty co przy Niedoborze Qi Śledziony, ale częściej niż igły do akupunktury stosuje się ogrzewanie moksą.
Objawy Niezdolności Śledziony do zarządzania Xue są takie same jak objawy Niedoboru Qi i Niedoboru Yang Śledziony, ale jednocześnie występują krwawienia w dolnej części ciała.
W nomenklaturze medycyny zachodniej objawami Niezdolności Śledziony do zarządzania Xue będą krwawiące hemoroidy, smoliste stolec, anormalne krwawienia maciczne, plamica lub hemofilia.
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej terapia Niezdolności Śledziony do zarządzania Xue polega na równoczesnym wzmocnieniu Qi Śledziony i ogrzaniu Yang Śledziony oraz wzmocnieniu i ogrzaniu Yan Nerek. Zabiegi akupunktury i moksoterapii wykonuje się techniką wzmacniającą (tonifikacja). Najczęściej korzysta się z punktów akupunkturowych: Ren 4, Śledziona 6 (Sp 6), Pęcherz Moczowy 23 (Bl 23) i Nerka 8 (Kid 8). Dodatkowo można korzystać z punktów Ren Mai 6 (Ren 6), Żołądek 36 (St 36), Pęcherz Moczowy 20 (Bl 20), Pęcherz Moczowy 17 (Bl 17), Du Mai 4 (Du 4), Nerka 7 (Kid 7).
Do objawów Zapaści Qi Śledziony należą niektóre objawy Niedoborów Qi i Yang Śledziony w połączeniu z opadaniem lub wypadaniem narządów wewnętrznych.
W ujęciu medycyny zachodniej objawy Zapaści Qi Śledziony to opadanie pęcherza moczowego i żołądka lub wypadanie odbytu, pochwy lub macicy.
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej terapia Zapaści Qi Śledziony opiera się na wzmocnieniu Yang i Qi Nerek oraz Śledziony. Punkty nakłuwa się w zależności od tego, jakiego narządu dotyczy opadanie. Najczęściej nakłuwane są punkty Ren Mai (Ren) 4, 6 i 12 oraz Żołądek 36 (St 36).
Objawami inwazji Zimna i Wilgoci do Śledziony są ospałość, brak apetytu, osłabione odczuwanie smaków, uczucie ciężkości w kończynach lub w głowie, uczucie pełności w klatce piersiowej lub brzuchu. Ponadto wydzieliny ciała stają się mętne i bardzo obfite (np. mocz, biegunka lub wydzieliny w pobliżu oczu). W przypadku inwazji Zimna i Wilgoci do Śledziony język jest blady, pokryty grubym i lepkim białym nalotem.
W medycynie zachodniej inwazja Zimna i Wilgoci do Śledziony kojarzona jest z zapaleniem żołądka i jelit, biegunką czerwonkową lub przewlekłym zapaleniem wątroby.
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej, w przypadku inwazji Zimna i Wilgoci do Śledziony, należy wzmocnić Śledzionę i Żołądek w celu usunięcia Wilgoci, oraz wzmocnić i ogrzać Qi oraz Yang, w celu rozproszenia Zimna. W tym celu można skorzystać z punktów Ren Mai (Ren) 6 i 12 oraz Żołądek (St) 25 i 37.
Wśród objawów Nagromadzenia Gorącej Wilgoci w Śledzionie wymienia się brak apetytu, ospałość, ociężałość, uczucie rozpierania, niewielka gorączka, odczuwane pragnienie z jednoczesną niechęcią do picia, skąpy mocz o żółtej barwie, smak goryczy w ustach.
W medycynie zachodniej Nagromadzenie Gorącej Wilgoci w Śledzionie związane jest z takimi dolegliwościami jak ostre lub przewlekłe zapalenie żołądka i jelit, ostre zapalenie wątroby lub pęcherzyka żółciowego, marskość wątroby, kamica pęcherzyka żółciowego.
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej Nagromadzenie Gorącej Wilgoci w Śledzionie leczone jest podobnie jak Nagromadzenie Wilgotnego Gorąca w Wątrobie i Pęcherzyku Żółciowym.
Objawy Mętnego Śluzu atakującego Głowę są silniejsze, niż objawy Wilgoci Śledziony – objawia się on zawrotami głowy (a nie samym uczuciem ciężkości głowy), drętwieniem kończyn i trudnością z poruszaniem nimi, nudnościami, wymiotami i palpitacją. W przypadku ataku Mętnego Śluzu na Głowę język pokryty jest grubym i tłustym nalotem.
Leczenie Mętnego Śluzu atakującego Głowę w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej odbywa się przede wszystkim z pomocą punktów takich jak: Pęcherzyk Żółciowy 20 (GB 20), Jelito Grube 11 (LI 11), Żołądek 36 (St 36), Wątroba 3 (Liv 3).
Śledziona w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej jest bardzo istotnym obiegiem czynnościowym, ponieważ w głównej mierze odpowiada za transformację i transport energii pochodzącej ze spożywanych przez nas pokarmów, a więc jest najistotniejszym źródłem Qi Pourodzeniowego. Z tego powodu tak ważne jest, aby Śledziona funkcjonowała prawidłowo.
Zaburzenia Śledziony mogą mieć różne podłoże. Najczęstszymi są Niedobór Qi i Niedobór Yang Śledziony. Objawy tych zaburzeń obejmują zmęczenie, brak apetytu, osłabienie mięśni oraz uczucie chłodu. W zaawansowanych przypadkach Niedoboru Yang mogą występować obrzęki i resztki niestrawionego jedzenia w stolcu. Zaburzenia te są często wynikiem przewlekłych chorób, nadmiernego wysiłku, stresu, nieregularnych posiłków i niewłaściwej diety, szczególnie spożywania zimnych, tłustych i surowych potraw.
Innym istotnym zaburzeniem jest inwazja Zimna i Wilgoci do Śledziony, która objawia się uczuciem ciężkości, ospałością i problemami z trawieniem. Wilgoć w organizmie może prowadzić do poważniejszych stanów, takich jak Nagromadzenie Gorącej Wilgoci czy atak Mętnego Śluzu, który objawia się zawrotami głowy, nudnościami i problemami z poruszaniem kończynami. Leczenie zaburzeń Śledziony odbywa się w TCM zazwyczaj przy pomocy akupunktury i igieł akupunkturowych, ale w niektórych przypadkach bardziej wskazane jest zastosowanie moksoterapii i moksy (Niedobór Yang Śledziony). Terapia koncentruje się na wzmacnianiu Qi Śledziony, usuwaniu nadmiaru Wilgoci oraz ogrzewaniu Yang.
Źródła:
[1] Jeremy Ross; Zang Fu. System Narządów Tradycyjnej Medycyny Chińskiej; 2018
[2] Hamid Montakab; Medycyna Chińska w praktyce. Teoria, diagnostyka i terapia w rozumieniu zachodnim; Łódź 2017
[3] J.R. Worsley; Klasyczna akupunktura według Pięciu Elementów. Pięciu Elementów i Urzędnicy; 2012
Najciekawszy newsletter o Medycynie Chińskiej!
