fbpx
  • TCM w Polsce
  • suche igłowanie

    Suche igłowanie i punkty spustowe

    Suche igłowanie (z ang. Dry Needling), nazywane również igłoterapią, swoją nazwę bierze stąd, że w trakcie jego wykonywania w zabiegu nie podaje się poprzez igłę żadnych substancji chemicznych, a zatem igła, z której się korzysta jest „sucha”. Czym zatem jest suche igłowanie? To bardzo dobre uzupełnienie fizjoterapii, a czasami nawet jedna z jej głównych form. Można również powiedzieć, że suche igłowanie jest formą wewnątrzmięśniowej terapii manualnej.

    Suche igłowanie a akupunktura

    Igłoterapia wywodzi się z zabiegów akupunktury, ponieważ zarówno w jednej, jak i w drugiej terapii stosuje się igły do akupunktury. Zarówno w jednej, jak i w drugiej terapii igły stosowane są do nakłuwania określonych punktów na ciele pacjenta. Na tym jednakże podobieństwa się kończą.

    Suche igłowanie nie jest elementem Tradycyjnej Medycyny Chińskiej (TCM). W akupunkturze igła wprowadzana jest jedynie powierzchniowo, w miejsca (punkty akupunkturowe) znajdujące się na szlakach energetycznych (meridianach) biegnących przez ciało człowieka. Aby wiedzieć, w jakie punkty należy wbić igłę akupunkturową, potrzebna jest pogłębiona wiedza o pacjencie – Tradycyjna Medycyna Chińska reprezentuje holistyczne podejście do leczenia, w którym nie ma prostych schematów objawy choroby – sposób leczenia. Dlatego też zanim nastąpi sam zabieg, lekarz stosujący medycynę chińską, musi zrozumieć na czym polegają problemy zdrowotne pacjenta rozumiane w sposób całościowy. Dopiero dysponując tą wiedzą może rozpocząć terapię, która będzie polegała na odpowiednim uregulowaniu przepływu energii życiowej Qi w organizmie jego pacjenta. Uregulowanie tego przepływu może się wiązać z tonifikacją (a w więc pobudzeniem) przepływu w danym punkcie akupunkturowym, rozproszeniem nadmiarów energii lub jej harmonizacją. Aby wiedzieć, na które punkty akupunkturowe należy oddziaływać terapeuta Tradycyjnej Medycyny Chińskiej musi poznać całą filozofię i wielowiekową wiedzę dotyczącą specyficznego spojrzenia na ludzki organizm i jego sieć energetyczną. Musi poznać w jaki sposób oddziaływanie na jeden element układu wpływa na jego całość.

    Fizjoterapia, opiera się na zachodniej medycynie akademickiej i dlatego znajomość filozofii i zasad TCM nie jest potrzebna w przypadku suchego igłowania. Nie oznacza to jednak, że terapeuta stosujący suche igłowanie nie musi być specjalistą w swojej dziedzinie. Wręcz przeciwnie! Aby móc z powodzeniem stosować igłoterapię, wymagana jest u terapeuty zaawansowana znajomość anatomii i bardzo dobre zdolności palpacyjne. Zdolności palpacyjne, czyli umiejętność wykrywania punktów spustowych przy pomocy dłoni i palców, są niezbędne dla fizjoterapeuty ponieważ skuteczność zabiegów zależy od dokładności odnalezienia punktu spustowego – dlatego też w suchym igłowaniu bardzo liczy się precyzja.

    Na co pomaga suche igłowanie?

    Suche igłowanie to terapia skuteczna przy wielu dolegliwościach i kontuzjach związanych z układem mięśniowo-szkieletowym i motorycznym. Pomaga ona przy wielu rodzajach urazów lub schorzeń, których mogą nabawić się sportowcy, dlatego też jest wśród nich tak popularna. Suche igłowanie może być zatem stosowane w leczeniu schorzeń takich jak: zamrożony bark, bóle barku, zespół cieśni podbarkowej, cierpnięcia dłoni, łokieć golfisty czy łokieć tenisisty. Jest skuteczne w leczeniu napięciowego bólu głowy, lumbago, bólu dolnego odcinka pleców (przede wszystkim okolicy stawu krzyżowo-biodrowego), bólu kolan, zespołu kolana biegacza, syndromu pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS), zapalenia rozcięgna podeszwowego, ostrogi piętowej, syndromu zatoki stępu, uszkodzenia rzepki (bocznego podwichnięcia, chondromalacji lub tendinopatii ścięgna), rwy kulszowej czy bólu związanego ze stanami zwyrodnieniowymi. Suche igłowanie stosowne jest wreszcie w leczeniu bólu przedniego przedziału piszczeli, bólu ścięgna Achillesa oraz zaburzeń kontroli motorycznej lub ograniczeń zakresu ruchu po długotrwałym unieruchomieniu lub urazie (skręceniu, złamaniu lub artoskopii).

    Szczególnym wskazaniem do stosowania fizjoterapii, w którym suche igłowanie jest bardzo skuteczną metodą leczenia, jest Zespół Bólu Mięśniowo-Powięziowego (MPPS). Dolegliwość ta dotyka przede wszystkim sportowców, a przy tym jest wyjątkowo trudna do zdiagnozowania. Dzieję się tak, ponieważ nierzadko ból występujący przy MPPS jest odczuwany w innym miejscu niż to, gdzie znajduje się jego źródło, co utrudnia prawidłową diagnozę. Przez to Zespół Bólu Mięśniowo-Powięziowego jest jedną z najczęściej pomijanych przyczyn ostrego i chronicznego bólu. Zespól stanowi jednocześnie jeden z najczęstszych powodów bólów w układzie mięśniowo-szkieletowym, a przy tym jest częstą przyczyną takich dolegliwości jak napięciowy ból głowy, bóle stawu barkowego, kolanowego lub bóle pleców.

    Punkty spustowe

    Igłoterapia jest uważana za dobry dodatek do terapii hamującej aktywność bólową punktów spustowych. Punkty spustowe (z ang. Trigger Points – TRP) opisywane są, jak podaje definicja, jako „nadwrażliwe miejsca w nadmiernie napiętych pasmach mięśni szkieletowych, które są bolesne podczas nacisku, rozciągania lub nadmiernego skurczu tkanek, którym to towarzyszy pojawienie się bólu w miejscu odległym” (Simons, 1999 r.). Punkty spustowe mają postać guzków o grubości od 1 do 4 mm. Pojawiają się w mięśniach narażonych na przeciążenie i towarzyszą nadmiernie napiętym pasmom włókien. Przyczyną pojawiania się punktów spustowych mogą być różnego rodzaju urazy, naciągnięcia czy przeciążenia mięśni, ale ich powstanie może być także spowodowane czynnikami psychologicznymi (mogą się one pojawiać np. w wyniku długotrwałego stresu). Punkty spustowe oprócz mięśni mogą pojawiać się również w tkance tłuszczowej, więzadłach, torebkach stawowych lub okostnej. Tego typu punkty nie wywołują bólów promieniujących i nie zawsze mają stałą lokalizację.

    Aktywny punkt spustowy to taki, który poddany stymulacji charakteryzuje się bólem lokalnym, promieniującym i rzutowanym (rozchodzący się według określonego schematu) – przez co subiektywne odczucie bólu przez pacjenta może wskazywać na to, że ból pochodzi z innej części ciała niż ma to miejsce w rzeczywistości. Ucisk aktywnego punktu może powodować także inne niż ból, rzutowane lub promieniujące odczucia, takie jak: mrowienie, drętwienie, palenie czy swędzenie. Jeśli oddziaływaniu na punkt towarzyszy zarówno ból rzutowany, jak i lokalny skurcz mięśni wówczas możemy z pełnym prawdopodobieństwem założyć, że jest to właśnie punkt spustowy. W aktywnych punktach spustowych ból może występować zarówno w czasie spoczynku, jak też nasilać się podczas pracy mięśni (podczas ich rozciągania lub skurczu). Aktywne punkty spustowe mogą zmienić się w ukryte punkt spustowe kiedy znikną czynniki sprzyjające ich utrzymywaniu się lub też gdy zostaną one odpowiednio „rozciągnięte”.

    Punkty spustowe latentne (czyli uśpione lub utajone punkty), charakteryzują się tym, że wyzwalają ból tylko w przypadku bezpośredniego nacisku na punkt. Nie wywołują one natomiast bólu, kiedy osoba jest w stanie spoczynku lub nawet podczas pracy mięśni danej osoby. Taki punkt spustowy może istnieć w sposób bezobjawowy nawet całymi latami. Może go jednak pobudzić, w dowolnym momencie, nagłe przeciążenie mięśni. Punkt uśpiony może przekształcić się w punkt aktywny także pod wpływem nadmiernego rozciągnięcia lub permanentnego skrócenia tkanki mięśniowej, jej ochłodzenia, lub zbyt małej podaży tlenu w mięśniach.

    Mogą również istnieć, tak zwane embrionalne punkty spustowe – są to punkty w obrębie tkanek miękkich, które są wrażliwe na dotyk, lecz nie promieniują i nie rzutują w postaci dolegliwości bólowych. Jeśli zostaną one poddane długotrwałym obciążeniom mogą się jednakowoż przekształcić w punkty utajone, a następnie w aktywne punkty spustowe. Powstawanie embrionalnych punktów spustowych często jest spowodowane bólami rzutowymi lub promieniującymi na danym obszarze.

    Co może świadczyć o występowaniu aktywnych lub ukrytych punktów spustowych? Przede wszystkim osłabienie mięśni, promieniujący ból, który podąża specyficznym wzorcem dla danego mięśnia, a także ograniczenie ruchomości (zarówno czynnej jak i biernej), która objawia się w uczuciu sztywności. Charakterystyczną cechą punktu spustowego jest również to, że uczucie sztywności lub osłabienia mięśni nasila się szczególnie po długich okresach bezruchu i spoczynku, takich jak sen.

    W dużym stopniu sprzyjać powstawaniu punktów spustowych mogą kontuzje i urazy mięśni, takie jak ostre lub chroniczne przeciążenia mięśniowe, a także zwyrodnienia stawów i przebyte zabiegi medyczne. Czynnikami sprzyjającym są również długotrwały stres, nieprawidłowa dieta lub schorzenia określonych organów wewnętrznych. Ponadto istnienie innych punktów spustowych, które emanują bólem rzutowanym na dalsze obszary ciała, może doprowadzić do pojawienia się nowych punktów spustowych.

    Klasycznymi sposobami leczenia punktów spustowych są przede wszystkim autoterapia, czyli wykonywany na sobie masaż, najczęściej z użyciem prostych przyrządów do masażu takich jak piłeczki golfowe (obijaki) lub inne masażery, oraz terapie manualne wykonywane przez profesjonalnych fizjoterapeutów. Suche igłowanie staje się jednakże coraz popularniejszą alternatywą dla klasycznych terapii punktów spustowych.

    suche igłowanie, igłoterapia

    Na czym polega suche igłowanie?

    Suche igłowanie, w przeciwieństwie do klasycznych terapii wymienionych powyżej, pozwala dotrzeć również do głębokich mięśni, co nie byłoby możliwe w terapii manualnej, wyłącznie przy pomocy dłoni terapeuty. Dzięki temu w igłoterapii terapeuta może oddziaływać bezpośrednio na tkankę łączną. W trakcie zabiegu igła głęboko penetrująca tkanki może dotrzeć do takich struktur anatomicznych jak więzadła, torebki stawowe, okostna, dyski wewnątrzstawowe, więzozrosty, czy łąkotki.

    W trakcie zabiegu zadaniem terapeuty jest natrafienie igłą na zakończenia nerwowe znajdujące się w punkcie spustowym. Takie stymulowanie zakończeń nerwowych przy pomocy igły wysyła impulsy nerwowe, które przechodząc przez rdzeń kręgowy trafiają do włókien mięśniowych napiętego pasma mięśni. W rezultacie wywołują one w napiętych mięśniach bezwarunkowy odruch lokalnego skurczu mięśni, który prowadzi do ich rozluźnienia, a w ostateczności do uśmierzenia bólu. Dzieje się tak ponieważ w trakcie zabiegu oddziaływanie mechaniczne igły jest następnie przetwarzane przez organizm w mechanizm neurofizjologiczny. Nakłuwanie powoduje ponadto poluzowanie włókien mięśniowych oraz powstanie mikrouszkodzeń, w odpowiedzi na które organizm rozpoczyna proces regeneracji okolicy nakłuwanego punktu.

    Rezultatem do jakiego dąży się w igłoterapii jest jak najszybsza redukcja bólu rzutowanego, który emitują punkty spustowe, przy jednoczesnym zwiększeniu zakresu ruchu, zmniejszeniu uwrażliwienia centralnych i peryferyjnych ośrodków bólu, przywróceniu do normy środowiska chemicznego danego obszaru mięśni i przywróceniu mu poprawnego wzorca aktywacyjnego.

    Etapy zabiegu igłoterapii

    Prawidłowo przeprowadzony zabieg suchego igłowania powinien składać się z czterech etapów.

    1. Przed przystąpieniem do właściwego zabiegu terapeuta powinien przeprowadzić z pacjentem wywiad, dzięki któremu ustali, czy nie nie występują żadne przeciwwskazania do jego przeprowadzenia (więcej o przeciwwskazaniach dla suchego igłowaniu można przeczytać w dalszej części artykułu).
    2. Przechodząc do właściwego zabiegu terapeuta palpacyjnie wykrywa mięśniowo-powięziowy punkt spustowy. Na tym etapie niezbędna jest dokładna znajomość anatomii i duża precyzja samego procesu badania punktu, ponieważ od dokładności terapeuty na tym etapie zależy skuteczność całego zabiegu.
    3. Po prawidłowym wykryciu punktu terapeuta nakłuwa go igłą akupunkturową na głębokość umożliwiającą dotarcie do głębokich tkanek.
    4. Kiedy igła znajduje się już w ciele pacjenta terapeuta może przejść do etapu manipulowania igłą. Manipulacja igłą po nakłuciu może przybrać formę obracania igły, wbijania jej głębiej lub wyciągania jej, co nazywane jest obkłuwaniem wewnątrztkankowym.

    Wykonując zabieg terapeuta nie powinien nakłuwać otrzewnej oraz opłucnej, ponieważ może to doprowadzić do ich uszkodzenia i poważnych komplikacji.

    Po zabiegu mogą pojawiać się siniaki lub obolałość miejsca nakłucia, ale nie powinny one utrzymywać się dłużej, niż dwa, a maksymalnie cztery dni. Wykonując zabiegi dla sportowców należy uwzględnić czy bolesność po zabiegu nie będzie przeszkodą w ich aktywności sportowej. Techniki manualne, takie jak masaż głęboki, pozycyjne rozluźnianie czy poizometryczna relaksacja, mogą skutecznie łagodzić te bolesności.

    Przeciwwskazania dla suchego igłowania

    Zanim terapeuta przystąpi do przeprowadzenia zabiegu igłoterapii powinien sprawdzić, czy stan zdrowia jego pacjenta nie niesie ze sobą przeciwwskazań dla takiego zabiegu. Wśród najważniejszych czynników, w przypadku których odradza się wykonywanie suchego igłowania są problemy z krzepliwością krwi oraz ogólne i miejscowe choroby krążenia takie jak żylaki, owrzodzenia czy zakrzepica.

    Zabiegów nie powinno się przeprowadzać także przy niezdiagnozowanych złamaniach i osteoporozie. Przeciwwskazaniem są również uszkodzenia skóry – zarówno miejscowe, jak i ogólne, a także infekcje, gorączka oraz obrzęki limfatyczne. Jeśli pacjentowi w trakcie zabiegu towarzyszy zbyt duży ból, wówczas powinno się zrezygnować z dalszej terapii. Igłoterapii nie powinny być poddawane dzieci oraz osoby, u których zdiagnozowane zostały choroby psychiczne.

    Co ważne, przed przystąpieniem do zabiegu pacjent nie powinien przyjmować żadnych środków przeciwbólowych, które mogą uniemożliwić prawidłową ocenę stopnia skuteczności zabiegu, a nawet zaburzyć właściwy przebieg zachodzących procesów biochemicznych i neurologicznych.

    Autorzy

    TCMblog Autorski artykuł TCMblog. Jeśli chcesz opublikować swój artykuł na naszym blogu lub dołączyć do grona autorów TCMblog zapraszamy do kontaktu na adres e-mail: kontakt@tcmblog.pl.

    Najciekawszy newsletter o Medycynie Chińskiej!

    • Dołącz do grona naszych czytelników.
    • Śledź nasze artykuły, filmy i polecane akcesoria TCM.

    Taśmy do kinesiotapingu

    tape, taśmy, plastry, kiesiotaping, taping

    Igły do suchego igłowania

    igły do suchego igłowania, suche igłowanie, igłoterapia

    Punkty spustowe i łańcuchy mięśniowo-powięziowe w osteopatii i terapii manualnej

    fizjoterapia, punkty spustowe, podręcznik, książka

    Samodzielne usuwanie bólu

    fizjoterapia, punkty spustowe, podręcznik, książka

    Terapia punktów spustowych. Praktyczny podręcznik

    fizjoterapia, punkty spustowe, podręcznik, książka

    Możesz znać nas z