fbpx
  • TCM w Polsce
  • Teoria yin-yang w kuchni

    Teoria yin-yang w kuchni i codziennym gotowaniu

    Teorią yin-yang nazywamy połączenie dwóch przeciwstawnych, a zarazem komplementarnych, współzależnych i wzajemnie wspomagających się energii, tworzących spójną całość. Wzajemne oddziaływanie Yin i Yang oraz ich ciągła przemiana prowadzą do wytworzenia harmonii i równowagi naszego ciała i umysłu. Przykładowo, pokarm dostarczany do organizmu przekształcany jest w energię i na odwrót – energia w organizmie, w narządach trawiennych, wykorzystywana jest do wchłaniania składników odżywczych, które następnie tworzą substancje ciała, budujące nasz organizm. A zatem można stwierdzić, że prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu uwarunkowane jest zachowaniem równowagi pomiędzy Yin i Yang.

    Dieta w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej stanowi część filozofii życia i jest jednym z podstawowych elementów wspierających zdrowie zarówno naszego ciała, jak i umysłu.
    Dzięki pojęciom Yin i Yang, klasyfikacji produktów pod względem energetyki pożywienia oraz umiejętności wykorzystania tej wiedzy w kuchni, możemy w sposób prosty i bezpieczny wzmocnić nasz organizm i przywrócić jego wewnętrzną równowagę.

    Równowaga Yin i Yang

    Zrównoważona dieta powinna się składać głównie z produktów neutralnych i lekko ogrzewających w celu podtrzymania ognia trawiennego warunkującego prawidłowy, spokojny przebieg procesów trawiennych w naszym organizmie. Dlatego najlepiej spożywać posiłki w temperaturze zbliżonej do temperatury naszego ciała. Należy uważać na produkty skrajnie gorące i zimne, które mogą doprowadzić do zachwiania harmonii i wystąpienia nadmiarów Gorąca lub Zimna. Wprowadzenie tych produktów jest zależne od warunków pogodowych, pory roku, obecnego stanu i termiki organizmu oraz konstytucji.

    Uwaga! Jeśli Yang występuje w nadmiarze, to zaczyna wyczerpywać Yin i na odwrót!

    Nadmiar Yang w ciele będzie prowadził do wysuszenia płynów ustrojowych, wzmożonego uczucia pragnienia, suchości skóry i oczu, skłonności do zaparcia. Dieta bazująca na mięsie połączona z ciężką pracą fizyczną jest najbardziej rozpowszechnionym sposobem do wytworzenia nadmiaru Yang w organizmie. Z kolei nadmiar Yin w ciele, spowodowany przyjmowaniem zbyt dużej ilości pokarmów (zwłaszcza tych wychładzających) i płynów, będzie prowadził do obniżenia energii i ciepła w organizmie. Aby strawić nadmierne ilości pożywienia, potrzebujemy dodatkowej porcji energii.

    Osoby o konstytucji Yin i osoby o konstytucji Yang

    Według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, każdy z nas posiada swoją indywidualną konstytucję, której konkretne cechy wpływają na funkcjonowanie naszego ciała. Dopasowanie odpowiedniej diety zgodnie z naszą konstytucją w sposób znaczący przyczyni się do ogólnej poprawy zdrowia i samopoczucia. Dla osób o konstytucji Yin, które często odczuwają zimno, charakteryzują się brakiem energii, są osłabione, mają tendencje do częstych infekcji, zalecane będą produkty o charakterze Yang – ciepłe i rozgrzewające. Pokarmy o termice Zimnej, tj. np.: nabiał, cytrusy oraz produkty surowe, będą dodatkowo wychładzać organizm, prowadzić do spowolnienia metabolizmu i odkładania nadmiarów płynów w organizmie. Dla osób o konstytucji Yang, charakteryzujących się dużą ilością Gorąca i Suchości w ciele (zaczerwieniona, sucha skóra, częste napady gorąca, awersja do ciepła), pozytywny wpływ będą wywierać produkty ochładzające, nawilżające, surowe, które obniżą poziom Yang, a wzmocnią Yin.

    Alkohol w dietetyce medycyny chińskiej

    Uwaga! Alkohol zaliczany jest do produktów ogrzewających, jednak jego efekty rozgrzewające są krótkotrwałe. Ciepło po krótkim czasie uchodzi na zewnątrz, a my czujemy się wychłodzeni! Osoby głęboko i przewlekle wyziębione powinny spożywać go z dużą ostrożnością.

    Przetwory mleczne w dietetyce medycyny chińskiej

    Ważną kwestię odgrywają również przetwory mleczne. Będą one wywierały korzystny wpływ dla osób z niedoborem Yin oraz skłonnościami do wewnętrznego Gorąca i Suchości. Szczególną ostrożność muszą jednak zachować osoby z osłabioną Śledzioną oraz dużą ilością nagromadzonej Wilgoci i Śluzu – produkty te jedynie wzmogą i pogorszą objawy.

    Produkty ogrzewające i ochładzające

    Kilka praktycznych zasad opisujących ogrzewające i ochładzające właściwości produktów:

    • Surowe produkty oraz spożywane na zimno są bardziej ochładzające w porównaniu do gotowanych.
    • Obróbka termiczna produktu, polegająca na wydłużeniu czasu gotowania, stosowaniu wyższej temperatury i ciśnienia, wzmacnia rozgrzewającą jakość produktu.
    • Rozdrabnianie produktów (np.: krojenie, mielenie, miażdżenie, rozcieranie) prowadzi do rozkładu pokarmu na mniejsze cząstki, przez co dostarcza organizmowi więcej energii i ciepła. Ciekawostka! Niektóre badania dowodzą, że drobniejsze krojenie produktów przyczynia się do podniesienia poziomu cukru we krwi, co silnie wpływa na nasze procesy myślowe i koncentrację.
    • Dokładniejsze przeżuwanie pokarmów ułatwia wchłanianie składników odżywczych oraz prowadzi do wytworzenia ciepła. Spożycie produktów na zimno, ale dokładnie przeżutych (nawet do płynnej konsystencji), wykaże cieplejsze właściwości, niżeli spożycie ich w pośpiechu, bez rozdrobnienia.
    • Produkty o barwie zielonej, niebieskiej zazwyczaj wykazują właściwości bardziej ochładzające niż podobne produkty o zabarwieniu czerwonym, pomarańczowym, czy żółtym (przykładowo, zielone jabłka będą bardziej wychładzające niż czerwone).

    Metody przyrządzania posiłków według medycyny chińskiej

    Obróbka termiczna produktów

    Obróbka termiczna produktów, a w szczególności gotowanie, wzmaga ogrzewające właściwości pożywienia. Zastosowanie tej metody rozkłada pokarm na mniejsze cząstki, zwiększając dostęp do składników odżywczych. Stosunkowo niewiele składników zostaje utraconych, a te, które pozostaną, są łatwiej przyswajalne. W ten sposób organizm nie musi zużywać tak dużej ilości energii potrzebnej do strawienia pokarmu, lecz może ją wykorzystać w inny sposób, np. do pracy intelektualnej, twórczej. Ponadto, lepszy dostęp do składników odżywczych poprawia nie tylko jakość trawienia, ale również ułatwia podtrzymywanie ciepłoty ciała oraz innych funkcji organizmu.

    Balans smaków

    Zarówno Yin, jak i Yang reprezentują różne smaki. Yin to smak słony, gorzki, kwaśny, zaś Yang – słodki i ostry. Zbilansowanie tych smaków sprawi, że posiłek będzie bardziej zrównoważony pod względem termicznym, a zatem bardziej korzystny dla naszego zdrowia.

    Kombinacja składników

    Aby uzyskać zrównoważony posiłek, łącz ze sobą produkty zarówno o charakterze Yang, jak i Yin. Przykładowo, jeśli spożywasz mięso (Yang) – uzupełnij je o porcję warzyw (Yin) i zbóż o termice neutralnej lub jeśli pijesz czarną herbatę (Yin) – dodaj do niej odrobinę rozgrzewających przypraw, np.: cynamonu lub imbiru.

    O czym warto pamiętać?

    Pamiętaj, że spożywanie takich posiłków, jak kanapka z serem i pomidorem, czy płatki kukurydziane z mlekiem, będzie przynosiło działanie wychładzające i mocno śluzotwórcze, co w konsekwencji doprowadzi do zaburzeń metabolicznych wpływających negatywnie na funkcjonowanie całego organizmu. Zgodnie z wyżej wymienionymi zasadami, zimne, surowe potrawy zastąp posiłkami ciepłymi i płynnymi. Uwzględniając naszą konstytucję i stosując zasadę sezonowego żywienia, dobrym pomysłem będzie wprowadzenie do swojego jadłospisu ciepłych, prostych potraw w postaci zup, gulaszy i potrawek warzywnych oraz owoców poddanych obróbce termicznej, np.: w formie pieczonej lub gotowanej (kompoty). Tak przyrządzone potrawy będą wzmacniały nasz organizm, uzupełnią niedobory substancji (Qi, Krwi, Yin, Jing) oraz go nawilżą. Na większe ilości surowych warzyw i owoców możemy pozwolić sobie w okresie letnim.

    Podsumowując…

    Zastosowanie teorii yin-yang w kuchni odnosi się do zachowania harmonii i równowagi w spożywanych posiłkach. Już pierwszym krokiem do jej uzyskania jest odpowiedni dobór produktów pod względem termicznym, dostosowanych do naszych potrzeb oraz odpowiednia obróbka termiczna. Pamiętaj, że każdy organizm jest inny i potrzebuje indywidualnie dobranej diety. Należy pamiętać, iż żywność ogrzewająca lub ochładzająca niesie ze sobą wielką moc i wykorzystana w nieodpowiedni, nieświadomy sposób, może przynieść skutek odwrotny do zamierzonego. Dlatego w celu bezpiecznego wdrożenia zasad energetyki pożywienia wg Tradycyjnej Medycyny Chińskiej, skonsultuj się z terapeutą TCM, który pomoże Ci uzyskać jak najlepszy, a przede wszystkim bezpieczny efekt stosowania diety zgodnie z filozofią Yin-Yang.

    Autorzy

    Dominika Modrzewska Dyplomowy akupunkturzysta i hirudoterapeuta. Studentka dietetyki na SGGW. Pasjonatka terapii wschodu i holistycznego podejścia do zdrowia człowieka. Na co dzień praktykuje w Instytucie Matka Natura, gdzie poza specjalizacją wykonuję zabiegi moksybucji, bańki ogniowe, konchowanie, a całość oplata znajomością aromatoterapii!

    Najciekawszy newsletter o Medycynie Chińskiej!

    • Dołącz do grona naszych czytelników.
    • Śledź nasze artykuły, filmy i polecane akcesoria TCM.

    Terapia pożywieniem - Dietetyka według tradycyjnej medycyny chińskiej

    książka, odżywianie, dieta, medycyna chińska

    Odżywianie według Tradycyjnej Medycyny Chińskiej

    odżywianie, dietetyka, medycyna chińska, książka

    Żyj dobrze żyj długo - Peter Deadman

    Żyj dobrze żyj długo, Peter Deadman, książka

    Możesz znać nas z