Artykuł ukazał się nakładem czasopisma Praktyczna fizjoterapia & rehabilitacja
W niniejszym artykule omówiono możliwości leczenia bólu lędźwi za pomocą akupunktury przedstawiono możliwe rozpoznania według tradycyjnej medycyny chińskiej oraz opisano punkty akupunkturowe i strategie leczenia, które w zależności od rozpoznanego wzorca będą dobrym wyborem.
Dlaczego warto poruszać kwestię bólu lędźwi? Według różnych badaczy 60–80% społeczeństwa, zwłaszcza w krajach rozwiniętych, cierpi z powodu bólów kręgosłupa. Najczęściej ból dotyczy odcinka szyjnego lub lędźwiowego. Zwykle jest on uciążliwy dla pacjenta, często objawy utrzymują się przez długi czas, niejednokrotnie latami, co powoduje znaczny dyskomfort i obniża jakość życia. W praktyce oznacza to, że większość terapeutów styka się z tym problemem niezwykle często, co sprawia, że każde skuteczne narzędzie leczenia staje się niezwykle cenne i potrzebne w codziennej praktyce.
Do przyczyn pierwotnego bólu lędźwi zalicza się patologie kręgosłupa: zmiany dystroczne i funkcjonalne w stawach kręgów, krążkach międzykręgowych, mięśniach, ścięgnach i wiązadłach. Bóle wtórne mogą być związane z urazami kręgosłupa, procesami nowotworowymi, chorobami narządów wewnętrznych (w szczególności nerek), z osteoporozą i innymi patologiami. Obecny styl życia sprzyja występowaniu bólu, ponieważ znaczą część dnia spędza się w pozycji siedzącej: za kierownicą, przy biurku, przed komputerem. Osoby chodzące na regularne treningi często nie zwracają uwagi na właściwy sposób wykonywania ćwiczeń, a pozostali mają nadwagę. Ważne jest, aby w trakcie leczenia bólu lędźwi zwrócić pacjentowi uwagę na wyżej wymienione czynniki i postarać się je zmodyfikować.
W klasycznych tekstach chińskich opisano ponad 24 wzorce, które powiązano z bólami pleców, jednak tylko kilka z nich pojawi się w większości źródeł. Pierwszy wzorzec można określić jako „zimno, wilgoć lub wiatr blokujące meridian”. Drugi odnosi się do wzorca „niedoboru w nerkach”, a trzeci to „zastój Qi lub krwi”. Oczywiście diagnoza będzie miała niezwykle istotny wpływ na wybór punktów akupunkturowych. Właściwe rozpoznanie pierwszego wzorca może być trudne bez dokładnej znajomości narzędzi diagnostycznych w tradycyjnej medycynie chińskiej (Traditional Chinese Medicine – TCM), dlatego warto zapamiętać, że bóle w schorzeniach reumatycznych wynikają właśnie z tego wzorca. W wywiadzie uwagę może zwrócić także podanie przez pacjenta odczucia zimna w lędźwiach lub chłód tej okolicy w badaniu palpacyjnym. Należy również zapytać o długotrwałą ekspozycję na czynniki zewnętrzne, takie jak wilgoć lub zimno. Drugi wzorzec będzie najczęściej występował u osób starszych. Ból będzie przewlekły, tępy, nasilający się wieczorami oraz w razie zmęczenia. Puls na dolnej pozycji na lewej ręce, określanej pozycją nerek, będzie słaby. Trzeci wzorzec powstaje na skutek mechanicznego urazu lub uszkodzenia danej okolicy. Jeśli ból został spowodowany dźwiganiem ciężarów, pojawił się po nadwyrężeniu mięśni podczas treningu albo wskutek długotrwałego siedzenia czy braku odpowiedniej ilości ruchu, mamy do czynienia właśnie z tym wzorcem. W każdym z wymienionych przypadków leczenie będzie przebiegać w odmienny sposób, jednak istnieje wiele punktów objawowych, które można zastosować niezależnie od diagnozy.
Dodatkowymi punktami, które będą niezwykle użyteczne w leczeniu bólu lędźwi niezależnie od jego przyczyny, są punkty opisane w systemie YNSA (nowa akupunktura czaszki dr. Yamamoto). W tym systemie czas trwania leczenia i liczba zabiegów zależy od stanu zdrowia pacjenta. W stanach, które rozwinęły się niedawno, potrzeba mniejszej liczby zabiegów, z których każdy powinien trwać ok. 20 minut. Choroby przewlekłe wymagają większej liczby dłuższych zabiegów (do 60 minut). Aby wybrać stronę ciała, która będzie nakłuwana, należy obustronnie zbadać palpacyjnie punkt LI-4 i zidentyfikować stronę bardziej bolesną. Będzie to strona, która zostanie nakłuta. Do punktów leczących ból lędźwi należy zaliczyć punkt D, należący do punktów podstawowych opisanych przez dr. Yamamoto. Punkt ten znajduje się ok. 1 cm nad łukiem jarzmowym, 2 cm do przodu od ucha. Może być używany do leczenia rwy kulszowej, choroby zwyrodnieniowej stawów, bólu lędźwi i zaburzeń krążenia w kończynach dolnych. Innymi punktami stosowanymi przez dr. Yamamoto są punkty znajdujące się na odcinku lędźwiowym przedstawionym w somatotopie I. Odcinek ten rozpoczyna się na poziomie górnego brzegu ucha, w miejscu, w którym ucho łączy się z czaszką, i biegnie ku dołowi do przodu od skrawka. Należy zbadać ten odcinek palpacyjnie i nakłuć bolesne punkty. W systemie YNSA nakłuwa się jedynie punkty „żywe”, to znaczy, że w trakcie palpacji punkt powinien być tkliwy, bolesny lub mieć zmienioną strukturę (np. zgrubienie). Podobnie jak w systemie dr. Tana do redukcji bólu powinno dojść niemal natychmiast po wkłuciu igieł. W obu tych systemach zaleca się, aby pacjent próbował rozruszać chorą okolicę w trakcie zabiegu.
Chociaż ten krótki artykuł nie wyczerpuje tematu leczenia bólu lędźwi, można potraktować go jak pomoc w usystematyzowaniu możliwych rozpoznań wzorców leżących u podłoża tej dolegliwości i wykorzystywać informacje w nim zawarte w codziennej praktyce. Dodatkowo w tekście przedstawiono liczne punkty wpływające na ból pleców objawowo, które mogą być nakłuwane niezależnie od przyczyny problemu.
BIBLIOGRAFIA:
Najciekawszy newsletter o Medycynie Chińskiej!
