Naukowe spojrzenie na punkty akupunkturowe

Akupunktura, podobnie jak cała Tradycyjna Medycyna Chińska, zdają się być bardzo odległe od zachodniego naukowego podejścia. Kiedy pierwsze badania anatomiczne punktów akupunkturowych nie wykazały istnienia w ich miejscach jakiś nadzwyczajnych struktur, wówczas zachodnia nauka zaczęła sceptycznie podchodzić do całej koncepcji akupunktury. Okazało się jednak, że nauka musiała dopiero zaczekać na rozwój urządzeń badawczych takich jak galwanometr, mikroskop czy tomograf komputerowy. One to umożliwiły dokładne zbadanie tych punktów, a to co badania te wykazały zaskoczyło naukowców, przybliżając zachodnią naukę do medycyny chińskiej.

Pierwsze próby spojrzenia na akupunkturę z punktu widzenia zachodniej nauki i medycyny miały miejsce we Francji. Francuscy badacze chcieli sprawdzić czy opracowane przez Chińczyków punkty akupunkturowe mają jakiekolwiek odzwierciedlenie w anatomicznej budowie ciała człowieka. Ponieważ francuscy badacze nie znaleźli, żadnych odznaczających się struktur zlokalizowanych w badanych punktach, doszli do przekonania, że akupunktura nie odnosi się do żadnych realnie istniejących elementów ludzkiego ciała. Uznano, że bazuje ona jedynie na spekulacjach i wyobrażeniach chińskich uczonych. Wówczas też kanały znane w medycynie chińskiej jako jing luo określone zostały na Zachodzie jako „meridiany” (czyli tak jak znane w geografii „południki”) w nawiązaniu do tego, że podobnie jak ich geograficzne odpowiedniki nie są one realnymi bytami, ale wyobrażonymi liniami wyrysowanymi na mapie.

Brak odkrycia bezpośrednich anatomicznych korelacji pomiędzy punktami akupunkturowymi a ciałem człowieka, skutkowało tym, że na długi czas ustało zainteresowanie akupunkturą na Zachodzie, a sama metoda została uznana przez medycynę akademicką za nienaukową, nie mającą realnych podstaw, a jej ewentualną skuteczność przypisywano wyłącznie czynnikom psychologicznym (efektowi placebo).

Fotografia kirlianowska

Nowe światło na punkty akupunkturowe rzuciło pojawienie się fotografii kirlianowskiej. Ta opracowana w latach 40. XX wieku, na terenie Związku Radzieckiego, metoda fotografii polegała na rejestracji wyładowań elektrycznych obiektu przy użyciu materiały fotograficznego. Fotografowany obiekt umieszczano się na światłoczułej powierzchni i podłączano do niego odpowiednio wysokie napięcie. Umożliwiało to utrwalenie na fotografii elektrycznych wyładowań koronowych fotografowanego przedmiotu.[1] Zafascynowany swoim odkryciem Siemion Kirlianow, wśród zdjęć które wykonał, zrobił także zdjęcie przedstawiające ludzką dłoń. Okazało się, że na dłoni widocznych było kilka jasnych punktów. Punkty takie odnaleziono także na innych częściach ciała człowieka, którym zdjęcia zrobiono z zastosowaniem techniki kirlianowskiej. Kiedy porównano położenie tych jaśniejących elektrycznością punktów z mapami punktów akupunkturowych okazało się, że pokrywają się one ze sobą! Fotografia kirlianowska rejestrując wyładowania elektryczne pozwoliła pokazać, że punkty akupunkturowe są w istocie punktowymi skupiskami szczególnej intensywnej aktywności elektrycznej. To odkrycie wkrótce miało się potwierdzić w dalszych badaniach.

Galwanometr

Kolejnym przełomowym krokiem na drodze do dostrzeżenia, że akupunktura jest rzeczywiście silnie osadzona w rzeczywistości, a nie opiera się jedynie na domysłach, wyobrażeniach i spekulacjach chińskich mędrców sprzed wieków, było badanie punktów akupunkturowych z wykorzystaniem galwanometru. Galwanometr to czuły miernik natężenia prądu elektrycznego wykorzystujący zjawisko magnetoelektryczne.[2] Galwanometry były wykorzystywane do badania elektrycznego oporu skóry. W latach 60. postanowiono zbadać z ich użyciem punkty akupunkturowe. Okazało się, że w miejscach gdzie znajdowały się punkty akupunkturowe opór elektryczny skóry był niższy, niż na otaczającym go obszarze skóry. To odkrycie umożliwiło precyzyjne wykrywanie punktów akupunkturowych z wykorzystaniem elektronicznych urządzeń pomiarowych. Na kanwie tego odkrycia pracował później niemiecki lekarz i terapeuta Tradycyjnej Medycyny Chińskiej – Reinhold Voll, który w 1958 roku opracował elektroakupunkturę czyli akupunkturę wykorzystującą elektryczność do wykrywania i stymulowania punktów.[3]

Poszukiwanie kanałów

W latach 70. zachęceni tymi odkryciami francuscy badacze postanowili przeprowadzić eksperyment z wykorzystaniem radioaktywnego izotopu, który wstrzykiwali w miejsca gdzie znajdowały się punkty akupunkturowe. Badacze liczyli na to, że obserwując człowieka przy użyciu aparatu rentgenowskiego będą w stanie prześledzić ścieżkę przebiegu meridianu prowadzącego od poddanego iniekcji punktu. Okazało się jednak, że nie udało się zaobserwować zakładanego efektu. Eksperymentu okazał się zatem nieudany.

Badania mikroskopowe

Mikroskopowe badania anatomiczne prowadzone w drugiej połowie XX wieku wykazały, że w 80% przypadków punkty akupunkturowe skorelowane są z wiązkami nerwów przechodzących przez zewnętrzną płaszczyznę powięzi. Ponadto okazało się, że w punktach akupunkturowych gęstość receptorów była dwukrotnie większa, niż w przypadku otaczających je obszarów. Posiadały one także 3 lub 4 krotnie większą aktywność elektryczną. Okazało się również, że otaczała je błona zewnętrzna, bogatą w wodę i ciałka blaszkowate (ciałka Vatera-Paciniego).

Teoria powięziowa

Dr D. Keown zaproponował teorię, zgodnie z którą w trakcie rozwoju narządów równolegle z nimi rozwija się systemy kanałów, które w rzeczywistości są przestrzeniami międzypowięziowymi. Dr Keown uważa, że te przestrzenie są właśnie kanałami akupunkturowymi, o których mówi Tradycyjna Medycyna Chińska, a biorąc pod uwagę elektryczne i anatomiczne właściwości kanałów, mogą one odpowiadać chińskiej koncepcji błon gao huang. Kanały te są przestrzeniami o najmniejszym oporze elektrycznym, które mogą przewodzić prąd elektryczny od narządów, aż do kończyn.

Tomografia komputerowa

Wraz z rozwojem techniki pojawiają się coraz to nowe metody diagnostyki i badania ludzkiego ciała, a wraz z nimi dowiadujemy się coraz to nowych rzeczy o punktach akupunkturowych. Wynalazkiem, który umożliwił ich lepsze poznanie był tomograf komputerowy (TK). Badanie punktów akupunkturowych z jego wykorzystaniem wykazało, że punkty różnią się wyraźnie od otaczających je tkanek, odznaczający się dużą gęstością mikronaczyniową. Okazuje się, że struktury naczyniowe takie jak te znajdujące się w punktach akupunkturowych nie zostały odnalezione w żadnych innych obszarach poza nimi.

Badanie mikrosensorem tlenowym

Jeszcze inne badanie, tym razem wykorzystujące amperometryczny mikrosensor tlenowy, wykazało, że punkty akupunkturowe charakteryzują się znacząco wyższym ciśnieniem cząsteczkowym tlenu. Przeprowadzona w trakcie omawianego badania obserwacja przyśrodkowej części nadgarstka ujawniła ponadto istnienie kanałów charakteryzujących się wyższym ciśnieniem cząsteczkowym tlenu – kanałów, które odpowiadają starożytnym chińskim kanałom jing luo.

Wszystkie powyższe badania coraz bardziej przybliżają nas do odkrycia całej prawdy o punktach akupunkturowych i mechanizmach umożliwiających leczenie z ich wykorzystaniem. To jak dużo czasu zachodnia nauka potrzebowała, aby odkryć że punkty akupunkturowe istnieją rzeczywiście, a nie są jedynie wytworem wyobraźni starożytnych Chińczyków, pozwala przypuszczać, że jeszcze dużo czasu będzie musiało upłynąć, zanim w pełni rozpozna ona ich funkcje i ich oddziaływanie na cały ludzki organizm. Nauka zachodnia sceptycznie podchodziła (i często wciąż podchodzi) do akupunktury, ale kolejne odkrycia naukowe w tej dziedzinie nie pozwalają jej już pozostawać obojętną. Być może zachęci to naukowców do dalszych badań, dzięki czemu w laboratoriach potwierdzą oni to, co chińscy lekarze wiedzieli już od wieków.