Śledziona (Pi) w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej odgrywa fundamentalną rolę, ponieważ stanowi główne źródło energii pourodzeniowej. Obieg czynnościowy Śledziony nazywany jest „Urzędnikiem odpowiedzialnym za spichlerz” lub „Urzędnikiem Transportu i Dystrybucji”, ponieważ odpowiada on za transformację i transport produktów powstałych w wyniku procesów trawienia. Funkcje Śledziony w medycynie chińskiej, wykraczają daleko poza znane nam pojęcia z medycyny zachodniej. Poniższy artykuł przybliża unikalne rozumienie Śledziony w TCM, jej rolę, funkcje oraz kluczowe aspekty jej działania, a także jej powiązania z Pięcioma Przemianami.
Spis treści:
1) Czym jest Śledziona (Pi) w medycynie chińskiej?
2) Rola Śledziony w medycynie chińskiej
3) Śledziona w ujęciu Pięciu Przemian
4) Funkcje Śledziony
– Śledziona transformuje i transportuje Substancje
– Śledziona odpowiada za mięśnie i kończyny
– Śledziona wytwarza i zarządza Xue
– Śledziona utrzymuje narządy
5) Jak manifestują się zaburzenia i obfitość Qi Śledziony?
6) Podsumowanie
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej (TCM) pojęcie Śledziony (脾, Pi) nie odnosi się jedynie do anatomicznego narządu znanego z medycyny zachodniej. Jest to cały obieg czynnościowy obejmujący zarówno narząd, jak i związane z nim funkcje i procesy. W TCM te obiegi czynnościowe nazywane są Narządami Zang Fu. Dzielą się one następnie, na Narządy Pełne (Zang) związane z Yin, oraz Narządy Puste (Fu) związane z Yang. W tym ujęciu Śledziona jest Narządem Pełnym (Zang, Yin)[1].
W medycynie chińskiej funkcje Śledziony powiązane są bezpośrednio z funkcjami Trzustki, a na wielu chińskich rysunkach anatomicznych Trzustka i Śledziona przedstawiane są wspólnie. W związku z tym obieg czynnościowy Śledziony to w istocie obieg czynnościowy Śledziony-Trzustki[2].
Śledziona wraz z Żołądkiem mają kluczowe znaczenie dla procesów transformacji zachodzących w organizmie, dlatego związane są one z elementem Ziemi.
Śledziona nazywana jest „Urzędnikiem odpowiedzialnym za spichlerze” [2]. Profesor Worsley pisze, że Śledziona „jest Urzędnikiem Transportu i Dystrybucji” a jej zadaniem jest „dostarczanie energii Qi tam, gdzie jest ona potrzeba”[3]. Profesor Worsley zwraca uwagę na to jak bardzo odpowiedzialne jest to zadanie, przytaczając przykład dystrybucji płodów rolnych. Co z tego, że żywność została wyprodukowana i zmagazynowana (funkcja obiegu czynnościowego Żołądka), jeśli nie zostanie ona w porę i na czas rozwieziona do ludzi, będą oni cierpieć głód, podczas gdy żywność będzie gniła w magazynie.
Element: Ziemia
Pora dnia: Północ
Pora roku: lato
Smak: Słodki
Emocja: Zamartwianie się
W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej Śledziona pełni szereg kluczowych funkcji. Mówi się, że jest ona „korzeniem Qi pourodzeniowej”, oraz, że Śledziona „jest źródłem Qi, Krwi (Xue) i Płynów Ciała”. Poniżej szczegółowo opisaliśmy każdą z funkcji obiegu czynnościowego Śledziony:
Obieg czynnościowy Śledziony posiada w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej bardzo istotną funkcję polegającą na transformacji i rozdzieleniu produktów procesów trawienia na frakcję czystą i nieczystą. Śledziona następnie odpowiada za transport (poruszanie) tych frakcji w górę, do Płuc (frakcja czysta) oraz w dół, do Jelita Cienkiego, Jelita Grubego i Pęcherza Moczowego (frakcja nieczysta). W związku z tym Śledziona stanowi główne źródło energii pourodzeniowej dla całego organizm
Do kończyn docierają Qi i Xue, które to Substancje są efektem procesów transformacji i transportu, za które odpowiada Śledziona. Kiedy obieg czynnościowy Śledziony działa bez zakłóceń, wówczas mięśnie znajdujące się w kończynach są dobrze odżywione, sprężyste i silne.
Śledziona wytwarza Xue (Krew), a także zarządza jej przepływem w Xue Mai (naczyniach krwionośnych). Funkcją Śledziony jest utrzymywanie Xue wewnątrz Xue Mai. Kiedy Śledziona nie wywiązuje się ze swojego zadania, wówczas mogą pojawiać się krwiaki i wybroczyny.
Obieg czynnościowy Śledziony (szczególnie w jej aspekcie Yang), ma za zadanie utrzymywać narządy na swoich miejscach i przeciwdziałać ich opadaniu lub wypadaniu.
W medycynie chińskiej mówi się, że Śledziona „otwiera się w ustach” i „manifestuje się na wargach”. Jeśli Qi Śledziony jest obfite, wówczas wargi mają kolor różowy i są wilgotne, a osoba nie ma problemów z rozróżnianiem Pięciu Smaków. Z kolei w przypadku Niedoboru Qi Śledziony wargi przybierają blady kolor i są suche, a osoba zaczyna mieć problem z rozróżnianiem smaków. Z kolei suche i popękane wargi są objawem Gorąca w Śledzionie.
Śledziona w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej pełni kluczowe funkcje, które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Transformacja i transport substancji to podstawowe zadanie Śledziony, dzięki któremu energia Qi jest skutecznie rozprowadzana po organizmie, a produkty powstające w wyniku trawienia rozdzielane są na frakcje czyste i nieczyste oraz przemieszczane są dalej. Dzięki temu Śledziona stanowi główne źródło energii pourodzeniowej, niezbędnej do życia. Jej wpływ na mięśnie przejawia się w ich sile, sprężystości i odpowiednim odżywieniu, co ma bezpośredni związek z efektywnym transportem Qi i Xue do kończyn. Śledziona uczestniczy także w procesie wytwarzania Krwi (Xue) oraz utrzymywaniu jej w obrębie naczyń krwionośnych, zapobiegając siniakom i krwotokom. Ostatnią, lecz równie istotną funkcją jest utrzymywanie narządów w ich prawidłowym położeniu, co zapobiega ich opadaniu czy wypadaniu. W kolejnym artykule przyjrzymy się najważniejszym Zaburzeniom, które dotykają Śledzionę w ujęciu Tradycyjnej Medycyny Chińskiej.
Źródła:
[1] Jeremy Ross; Zang Fu. System Narządów Tradycyjnej Medycyny Chińskiej; 2018
[2] Hamid Montakab; Medycyna Chińska w praktyce. Teoria, diagnostyka i terapia w rozumieniu zachodnim; Łódź 2017
[3] J.R. Worsley; Klasyczna akupunktura według Pięciu Elementów. Pięciu Elementów i Urzędnicy; 2012
Najciekawszy newsletter o Medycynie Chińskiej!
