Co to jest aurikuloterapia?

Czy w metodzie, tak starej jak akupunktura, można odkryć jeszcze coś nowego? Współczesny rozwój aurikuloterapii, który gwałtownie rozpoczął się w latach 50. i 60. XX wieku, dowodzi, że jak najbardziej tak! Czym jest aurikuloterapia? To zabiegi lecznicze polegające na stymulacji określonych punktów znajdujących się na uchu – stąd też pochodzi jej nazwa – auricula to po łacinie małżowina uszna.

Terapia ucha w Chinach

Ucho, od samych niemalże początków rozwoju akupunktury, stanowiło niezwykle istotny obszar ciała. O jego kluczowym znaczeniu w holistycznym systemie medycyny chińskiej świadczy choćby to, że w traktacie będącym podstawą dla medycyny chińskiej, jakim jest Kanon medycyny Żółtego Cesarza, znajduje się informacja, że w uchu łączą się wszystkie kanały energetyczne ludzkiego ciała. W traktacie wspomina się o bezpośrednim połączeniu małżowiny usznej z sześcioma kanałami yang oraz sześcioma kanałami yin (poprzez dywergentne kanały yang) [1]. Przez wieki odkrywano powiązania pomiędzy poszczególnymi punktami ucha, a organami wewnętrznymi i częściami ciała człowieka. Dzięki tym odkryciom chińscy lekarze, poprzez nakłuwanie tych punków byli w stanie leczyć poszczególne dolegliwości. Niestety jednak akupunktura ucha nie cieszyła się w Chinach tak dużą popularnością jak klasyczna akupunktura polegająca na nakłuwaniu innych części ciała. Z powodu słabnącej popularności, akupunktura ucha była coraz rzadziej stosowana, aż w końcu odeszła w zapomnienie.

Terapia ucha w Europie i na świecie

Zabiegi stymulacji określonych punktów na uchu rozwijały się niezależnie na całym świecie i w różnych epokach. O ile chińska akupunktura ucha jest najstarszym udokumentowanym przykładem takich zabiegów, o tyle zabiegi tego typu rozwijały się również w Europie i świecie arabskim. W XVII wieku portugalski lekarz Zacutus Lusitanus stosował, w stosunku do osób cierpiących na nerwobóle kulszowe, metodę przyżegania określonych punktów znajdujących się w górnej części małżowiny usznej. Metoda ta szybko rozpowszechniła się we Francji i Włoszech. Z kolei w XVIII wieku włoski lekarz Valsalva zalecał nakłuwanie określonej strefy ucha w przypadku bólu zębów. W świecie islamu uzdrowiciele zwalczali ból i różne dolegliwości przy pomocy miedzianych kolczyków zakładanych w określonych miejscach ucha [2].

Choć terapie lecznicze związane z punktami ucha istniały od wielu stuleci, współczesny dynamiczny rozwój aurikuloterapii rozpoczął się w latach 50. i 60. XX wieku. Ten gwałtowny rozwój aurikuloterapia zawdzięcza przede wszystkim francuskiemu lekarzowi, doktorowi Paulowi Nogierowi.

Aurikuloterapia – założenia

Aurikuloterapia to jedna z dziedzin refleksologii (lub refleksoterapii). Refleksologia to nauka zajmująca się badaniem odruchów ludzkiego organizmu, która łączy w sobie elementy anatomii, neurologii, psychiatrii i psychologii. Refleksologia to także rodzaj alternatywnej terapii leczniczej (refleksoterapii), która opiera się na stymulacji (zazwyczaj poprzez masaż lub ucisk) określonych miejsc na ciele, tak zwanych „refleksów” lub punktów spustowych, w celu pozytywnego wpłynięcia na funkcjonowanie organów wewnętrznych. Refleksologia działa poprzez pobudzanie układu nerwowego i układu krążenia, aby w ten sposób uruchomić i wspomóc naturalne procesy regeneracji i samoleczenia się organizmu. Zgodnie z holistycznym podejściem obecnym w refleksologii, cały układ organizmu człowieka znajduje swoje odbicie w jego określonych częściach. Takie samo podejście odnajdujemy w aurikuloterapii. Według dr Nogiera, w ludzkim uchu możemy odnaleźć odbicie wszystkich części ciała oraz wszystkich organów i narządów. Dr Nogier opracował, przedstawiającą te odbicia, specjalną mapę somatotopową „odwróconego płodu” wpisanego w ucho [3]. „Odwrócony płód” to wpisany w kształt ucha, tak zwany homunkulus – czyli postać człowieka. Oddziaływanie na obszary „ciała” homunkulusa wpływa na odpowiadający mu obszar ciała pacjenta. Dr Nogier badając aktywne punkty posługiwał się nowoczesnymi osiągnięciami techniki medycznej, mierząc opór elektryczny skóry. Dzięki temu dr Nogier stworzył nową mapę punktów, odmienną od klasycznych punktów usznych, które odnaleźć można w tradycyjnej akupunkturze, a których rozlokowanie opiera się na zasadzie Pięciu Przemian.

W małżowinie usznej można odnaleźć trzy kategorie punktów:

• punkty lokalne, które powiązane są z konkretnymi organami lub częściami ciała;
• punkty mistrzowskie, których stymulacja umożliwia uzupełnienie protokołów leczenia;
• punkty funkcyjne, które używane są w stymulacji ucha dominującego, a które dzielą się na chińskie punkty funkcyjne (oparte na zasadzie Pięciu Przemian) oraz francuskie punkty funkcyjne i pozostałe chińskie punkty empiryczne (których nazwy odpowiadają zastosowaniu punktów w leczeniu) [4].

Badania prowadzone przez dr Paula Nogiera spotkały się z bardzo dobrym przyjęciem zarówno we Francji, jaki i wśród akupunkturzystów z pozostałych krajów europejskich. Jego badania zaczęli kontynuować i rozwijać inni europejscy specjaliści z tej dziedziny, tacy jak Günther Lange z Niemiec oraz Georg König i Ingrid Wancura z Austrii [5].

Zainteresowanie odkryciami dr Paula Nogiera doprowadziły w Chinach do odrodzenia, po wiekach, zabiegów akupunktury uszu, które wówczas już były w Chinach praktycznie zapomniane. Chińscy akupunkturzyści korzystający z osiągnięć aurikuloterapii, również przyczynili się do jej rozwoju, łącząc ją z elektrofizjologią [6]. Badania nad aurikuloterapią prowadzone w Chinach wpisywały tę metodę leczenia w szeroki nurt tradycyjnej medycyny Chińskiej. Teoria aurikuloterapii opracowana przez dr Nogiera wpisuje się natomiast lepiej w koncepcje medycyny zachodniej [7].

Aurikuloterapia korzysta zarówno z klasycznych igieł do akupunktury (w takim wypadku powinno się wybierać krótsze igły), jak i z igieł intradermalnych, pinezek lub specjalnych usznych igieł permanentnych. Igły intradermalne służą do nakłuwania równoległego do powierzchni skóry, dzięki czemu ich wbijanie nie stwarza ryzyka uszkodzenia delikatnych chrząstek w uchu. Przez to, że są wbite równolegle, igły intradermalne nie odstają do skóry, dzięki czemu możliwe jest ich przyklejenie plasterkiem, które umożliwia noszenie ich przez dłuższy czas po zabiegu (przez kilka godzin, albo nawet przez kilka dni). Podobną rolę spełniają pinezki, te różnią się od igieł intradermalnych tym, że wbija się je prostopadle do skóry, dlatego też nakłuwając ucho należy zwrócić uwagę na to, by nie uszkodzić chrząstek ucha.

Igły permanentne są przystosowane specjalnie do zabiegów ucha. Są one bardzo małych rozmiarów (ich długość wnosi dosłownie parę milimetrów), a do ich aplikacji potrzebne jest zazwyczaj specjalne urządzenie w postaci aplikatora (niekiedy igła fabrycznie umieszczona jest już w prostym aplikatorze). Po aplikacji igły permanentne osadzone są w tkance i mogą stymulować punkt przez kilka do kilkunastu dni (najlepiej jest je wtedy zabezpieczyć przy pomocy plasterka).

Urządzenie elektroniczne

Dr Paul Nogier tworząc współczesną aurikuloterapię zajmował się jednocześnie rozwijaniem nowoczesnych metod stymulacji punktów usznych. W ten sposób opracował w Lyonie pierwsze elektroniczne urządzenia do aurikuloterapii, które wykorzystywały prąd elektryczny w celu stymulowania punktów, w których wykryto zmniejszony opór elektryczny skóry świadczący o tym, że jest to tzw. punkt patologiczny (dopowiedziany za niedomagający narząd lub obszar ciał). Urządzenia do stymulacji elektrycznej pełnią równocześnie funkcję detektorów punktów, ponieważ potrafią mierzyć opór elektryczny skóry w badanym miejscu i porównywać go z naturalnym oporem skóry ucha pacjenta.

Laser

Stymulacja punktów usznych laserem to najnowsze rozwiązania w dziedzinie aurikuloterapii. Laser do aurikuloterapii umożliwia bezbolesną i bardzo szybką stymulację, która docierać może do głębokich warstw tkanek, w bezpieczny sposób przenikając przez wodę i hemoglobinę zawartą w ciele człowieka, oddziałując wyłącznie na komórki.

Podsumowanie

Dynamiczny rozwój aurikuloterapii, który nastąpił w drugiej połowie XX wieku pokazuje, z jednej strony, że rozwój tradycyjnych metod leczenia wywodzących się z medycyny chińskiej, jest cały czas możliwy, a z drugiej strony pokazuje, że rozwój ten może korzystać z odkryć współczesnej nauki i techniki oraz osiągnięć medycyny zachodniej, tworząc nową jakość zabiegów medycznych.