Elektroakupunktura – zalety stymulacji prądem

Elektroakupunktura jest połączeniem zabiegu akupunkturowego z oddziaływaniem prądem elektrycznym na organizm. Ponieważ u jej podłoża leżała akupunktura, założenia teoretyczne dotyczące przepływu energii w ciele człowieka pozostają takie same jak w medycynie chińskiej.

Klasycznie przepływ energii w meridianach jest stymulowany poprzez nakłucie punktów akupunkturowych oraz manipulacje mechaniczne igłami. W elektroakupunkturze manipulacje wykonywane przez terapeutę są zastąpione przez impulsy elektryczne o określonej częstotliwości i natężeniu. W trakcie zabiegu jest wykorzystywany prąd o zmiennym natężeniu o zakresie 10–500 μA, którego napięcie nie przekracza 5 V, a częstotliwość – 10 Hz.

Jak przeprowadzać zabiegi elektroakupunktury

Analogicznie do klasycznych zabiegów akupunktury kluczowym elementem skutecznego leczenia jest postawienie właściwego rozpoznania i odpowiednie dobranie punktów akupunkturowych. W związku z tym poprawne zebranie wywiadu i zbadanie pacjenta mają ogromne znaczenie i są nieodłącznym elementem wizyty.

Po uzyskaniu wszystkich niezbędnych informacji o pacjencie i opracowaniu planu leczenia terapeuta może przejść do wykonania zabiegu elektroakupunktury. Zabieg należy rozpocząć od nakłucia wybranych wcześniej punktów akupunkturowych igłami akupunkturowymi, które muszą posiadać metalową rękojeść. Do zabiegu można wykorzystywać igły miedziane, stalowe bądź wykonane z metali szlachetnych. Ponieważ miedź jest dobrym przewodnikiem, w elektroakupunkturze najczęściej wykorzystuje się igły z miedzianymi rękojeściami, czyli klasyczne chińskie igły akupunkturowe. Po nakłuciu igły są podłączane za pomocą klipsów i kabli do urządzeń emitujących impulsy elektryczne.

Urządzenia do elektroakupunktury pozwalają na regulowanie natężenia i częstotliwości impulsów, co pozwala terapeucie dostosować typ stymulacji do danego zabiegu. Istnieje parę teorii dotyczących poprawnych technik elektrostymulacji, jednak najczęściej przyjmuje się, że natężenie 6–10 Hz ustawia się, aby manipulacja odpowiadała wzmacnianiu energii punktu akupunkturowego, a natężenie 15–60 Hz – by rozpraszała nadmiar energii.

Punkt akupunkturowy należy wzmacniać, jeżeli pacjent jest osłabiony, zmęczony lub ma niedowład w kończynie, co odpowiada stanom określanym jako Niedobór w medycynie chińskiej. Przykładowymi punktami, które zazwyczaj są wzmacniane, są punkty na meridianach Yin oraz punkty poprawiające określone funkcje organizmu. W osłabieniu kończyn można przykładowo wykorzystać nakłucie punktów: St 30, St 36, Sp 3, Liv 8, Kid 3 i Kid 10.

Z kolei manipulację o typie redukcji najczęściej wykonuje się w celu poruszenia energii, np. w ograniczeniu ruchomości po urazie, przy obecności siniaków oraz w wypadku bólu, co odpowiada rozpoznaniu Zastoju lub Nadmiaru według medycyny chińskiej.

W trakcie zabiegu elektroakupunktury zawsze należy nakłuć parzystą liczbę punktów, ponieważ impulsy elektryczne przemieszczają się pomiędzy jedną igłą a drugą. Dodatkowo pary igieł podłączone jednym zestawem kabli powinny znajdować się po tej samej stronie ciała, aby impulsy elektryczne nie przechodziły przez serce i nie mogły zaburzyć pracy układu bodźcotwórczo-przewodzęcego.

Jeśli terapeuta nie jest zdecydowany na nakłuwanie pacjenta, zamiast igieł może wykorzystać elektrody żelowe przylepiane na punkty akupunkturowe. Taki zabieg jest dobrą alternatywą dla pacjentów obawiających się igieł, a także dla osób, które nie chcą przekłuwać skóry. Należy jednak mieć na uwadze, że stymulacja elektryczna igieł oraz elektrod różni się głębokością oddziaływania. Za pomocą igieł można wpłynąć na mięśnie oraz struktury położone głęboko, podczas gdy elektrody oddziałują na płytsze struktury.

Jeśli pacjent nie ma zaburzeń czucia, w trakcie zabiegu będzie odczuwać mrowienie. Należy tutaj mieć na uwadze zróżnicowany próg bólu i dostosować natężenie prądu do odczuć pacjenta. Zabieg elektroakupunktury nie powinien powodować dyskomfortu, jednocześnie przepływ prądu powinien być odczuwalny.

Zabiegi elektroakupunktury powinno się wykonywać dwa razy w tygodniu, a w przypadku intensywnej pracy w świeżych stanach, nastawionej na jak najszybszy efekt, ich częstość można zwiększyć nawet do jednego zabiegu co dwa dni. Czas trwania elektroakupunktury wynosi zazwyczaj 20–30 min. W przypadku lekkich dolegliwości zabieg może być krótszy, zaś w leczeniu chorób neurologicznych i schorzeń przewlekłych powinien trwać 25–30 min. Stosowanie prądu o wyższych częstotliwościach powinno prowadzić do skrócenia czasu trwania zabiegu. Elektroakupunktura nie powinna być stosowana rutynowo bądź zbyt często, ponieważ organizm pacjenta może się przyzwyczaić do stymulacji, co doprowadzi do spadku skuteczności tej techniki.

Wskazania i przeciwwskazania do elektroakupunktury

Elektroakupunktura jest wykorzystywana w leczeniu szerokiego spektrum zaburzeń. Badania wskazują, że jest szczególnie skuteczna w leczeniu problemów neurologicznych oraz bólowych.

Klasyczne zespoły chorobowe, objawy i stany, w których wykorzystuje się elektroakupunkturę, to:

• przewlekłe zespoły bólowe,
• bóle kręgosłupa,
• niedowłady po udarze,
• porażenie nerwu twarzowego,
• przewlekły stres,
• zespół napięć przedmiesiączkowych,
• nerwobóle i neuralgia nerwu trójdzielnego,
• stany zapalne narządu ruchu.

Do wskazań do wykonania elektroakupunktury można zaliczyć także bóle pooperacyjne i poporodowe oraz bóle powstałe na skutek przeciążeń i urazów struktur narządu ruchu. W wypadku leczenia bólu najlepsze efekty uzyskuje się, stosując naprzemienną stymulację wysokimi i niskimi częstotliwościami. Dodatkowo w akupunkturze czaszki wykorzystuje się wysokie częstotliwości, podczas gdy punkty akupunkturowe na ciele stymuluje się częstotliwościami niższymi.

Elektroakupunktura może być techniką pierwszego wyboru. Jej zastosowanie może też zostać rozważone w momencie, gdy akupunktura klasyczna nie przynosi oczekiwanych rezultatów, w szczególności u pacjentów z zburzeniami neurologicznymi, czyli w wypadku niedowładów, porażeń i neuralgii. Dodatkowo skuteczność elektroakupunktury można zwiększyć poprzez łączenie jej z innymi technikami leczenia, np. z masażem lub moksowaniem.

Pomimo niewątpliwych korzyści, które można uzyskać dzięki zastosowaniu elektroakupunktury, istnieją cztery istotne przeciwwskazania wykluczające możliwość jej wykorzystania:

• padaczka lub epilepsja,
• przebyty udar mózgu,
• choroby serca,
• wszczepiony rozrusznik serca.

Jak powstała elektroakupunktura

Elektroakupunktura jest metodą stosunkowo nową, której historia sięga XVIII w. W tym okresie we Włoszech dwóch uczonych – Ludwik Galvani i Aleksander Volta – opracowało galwanoterapię, czyli zabiegi lecznicze polegające na oddziaływaniu na organizm człowieka prądem elektrycznym niskiego napięcia. Po upływie niemal wieku francuski neurolog Guillaume Duchenne (1806–1873) wprowadził pojęcie elektroterapii oraz opracował pierwsze zasady jej stosowania.

Gwałtowny rozwój elektroakupunktury nastąpił jednak dopiero w XX w. Pionierami w tej dziedzinie stali się Japończycy, którzy w latach 40. prowadzili badania nad wpływem stymulacji prądem na szybkość zrastania się kości. Na początku lat 50. niemiecki lekarz Reinhold Voll skonstruował pierwszy aparat do elektroakupunktury. Do Chin elektroakupunktura trafiła dopiero pod koniec lat 50., jednak to właśnie w tym kraju prowadzi się obecnie najwięcej badań w tej dziedzinie.

Zalety elektroakupunktury

Stosowanie elektroakupunktury ma wiele zalet, z których warto wymienić następujące:

• redukcja bólu i napięcia mięśniowego oraz poprawa stanu zdrowia w schorzeniach neurologicznych,
• możliwa skuteczność w stanach opornych na klasyczne zabiegi akupunkturowe,
• możliwość mocniejszego stymulowania punktów akupunkturowych,
• łatwość kontroli parametrów stymulacji, „„powtarzalność procedury umożliwiająca prowadzenie badań naukowych,
• możliwość stymulacji dużego odcinka meridianu.

Przykładowe protokoły wykorzystywane w klinice

Ponieważ elektroakupunktura w odróżnieniu od akupunktury klasycznej stymuluje cały odcinek, przez który przepływa prąd, a nie jedynie nakłute punkty akupunkturowe, przy wyborze pary punktów do stymulacji praktycy zazwyczaj decydują się na nakłucie jednego punktu leżącego proksymalnie i jednego punktu leżącego dystalnie względem problemu (w wypadku problemów zlokalizowanych na kończynach). Dla problemów zlokalizowanych na tułowiu lub głowie należy wybrać parę punktów leżących na dwóch ograniczeniach miejsca problemu. W związku z tym o wyborze miejsca nakłucia może decydować lokalizacja, zaś funkcje punktów akupunkturowych często schodzą na dalszy plan. Mimo to warto pamiętać o wskazaniach do użycia wybranych punktów, ponieważ najlepsze wyniki otrzymuje się, gdy zarówno lokalizacja punktu akupunkturowego, jak i jego funkcje mogą wpływać korzystnie na stan pacjenta.

Jednostki chorobowe oraz wykorzystywane punkty:

• migrenowe bóle głowy (100 Hz o niskim natężeniu przez 20 min, zabiegi dwa razy w tygodniu przez pięć tygodni): GB 20 i GB 8 oraz punkty A-Shi (miejsca o największej tkliwości w badaniu palpacyjnym);
• neuralgia nerwu trójdzielnego (stymulację rozpoczyna się od 2–10 Hz, zwiększając częstotliwość do 40, 50 i 60 Hz wraz z postępem zabiegu; leczenie powinno trwać pięć tygodni, zabiegi wykonuje się jeden–dwa razy w tygodniu): „„gałęzi ocznej: Bl 2 i GB 14, „„gałęzi szczękowej: St 2, St 7 lub SI 18, gałęzi żuchwowej: Ren 24 i St 7;
• bóle barku (2 Hz przez 20 min, zabiegi trzy razy w tygodniu przez dwa tygodnie): LI 15, SJ 14, SI 9, SJ 13, LI 14, LI 11;
• łokieć tenisisty (naprzemienne wysokie i niskie częstotliwości przez 20 min, dodać terapię promieniowaniem IR, dwa razy w tygodniu przez trzy tygodnie, następnie raz w tygodniu przez cztery tygodnie): LI 15, SJ 14, SI 9, SJ 13, LI 14, LI 11;
• rwa kulszowa (naprzemienne wysokie i niskie częstotliwości prądu zmiennego przez 20 min, trzy razy w tygodniu przez miesiąc): Gb 30, Bl 54, Gb 34, Gb 39, Bl 37, Bl 40;
• uraz kolana (naprzemienne wysokie i niskie częstotliwości przez 20 min, następnie niskie częstotliwości przez 10 min; w stanach ostrych trzy razy w tygodniu przez dwa tygodnie, w stanach przewlekłych dwa razy w tygodniu przez miesiąc): St 34, St 35;
• ból dolnej części pleców (2 Hz przez 15–20 min lub przez czas, który pacjent jest w stanie wytrzymać; w stanach ostrych trzy razy w tygodniu przez dwa tygodnie, w stanach przewlekłych raz w tygodniu przez sześć tygodni): Gb 25, Bl 23, Bl 25, Bl 27, Bl 29 oraz punkty A-Shi;
• ból brzucha po zabiegu (8–10 Hz przez 20–30 min, stymulacje raz dziennie): St 25, St 36, Ren 6, Ren 10;
• uszkodzenie mięśni przywodzicieli uda (2–10 Hz przez 15–20 min, zabiegi raz dziennie przez 10 dni): Sp 9, Ren 2, Liv 11, Bl 36, Bl 32, Gb 31, Liv 10;
• złamania kości (naprzemiennie wysokie i niskie częstotliwości przez 30 min, raz dziennie przez 10 sesji, następnie dwa razy w tygodniu przez miesiąc):
  – ramiennej: LI 15, LI 11,
  – udowej: St 31, Sp 10,
  – używamy punktów na poziomie złamania oraz punktów ograniczających uszkodzoną kończynę;
• półpasiec (niskie częstotliwości i natężenie, raz dziennie przez miesiąc): Gb 34, Sp 10, Sp 6, Pc 8, Kid 3, Kid 7, LI 11, Sp 9 (wybór punktów zależy od lokalizacji zmian i stanu pacjenta);
• bolesne miesiączkowanie (naprzemiennie wysokie i niskie częstotliwości przez 15–20 min, raz w tygodniu): Ren 4, St 29, Sp 6, Liv 3, Sp 8.

Podsumowanie

Elektroakupunktura może być dobrym narzędziem uzupełniającym w pracy fizjoterapeuty. Stymulacja wykonywana za jej pomocą jest mocniejsza niż przy klasycznym zabiegu akupunkturowym, a efekty uzyskiwane w leczeniu problemów neurologicznych i bólu są naprawdę dobre. W związku z tym warto sięgnąć po to narzędzie, aby móc jeszcze lepiej pomagać pacjentom. Życzymy powodzenia w pracy!