Przewlekły ból barku – badanie fMRI a akupunktura

Przewlekły ból barku jest częstym schorzeniem, które charakteryzuje się bólem i ograniczeniem ruchomości kończyny górnej, co znacznie pogarsza jakość życia pacjenta, a także jego zdolność do pracy zawodowej. Co więcej ten ból jest trzecią z najczęściej zgłaszanych dolegliwości bólowych [1]. Jak w tym wszystkim sprawdza się akupunktura? Czy jest to metoda na tego rodzaju dolegliwości? Jak najbardziej tak. Jeśli kogoś interesuje strona medyczna i zmiany zachodzące w naszym mózgu podczas zabiegów akupunktury, zapraszam do lektury.

Obecnie metodą stosowaną w diagnostyce umiejscowienia bólu w naszym mózgu jest fMRI – tzw. funkcjonalny rezonans magnetyczny, który umożliwia zmierzenie przepływu krwi (jego wzrostu) i utlenowania danej okolicy mózgu. Zmierzenie tego rodzaju zjawisk jest możliwe dzięki aktywności komórek nerwowych, które podczas swojej aktywności zwiększają zapotrzebowanie na tlen oraz nasilają produkcję dwutlenku węgla. W badaniach fMRI wykorzystuje się tę samą technikę, co w przypadku MRI, jednak zamiast tworzenia obrazów tkanek i organów, rejestrowane są zmiany w utlenowaniu krwi w aktywowanych obszarach mózgu [2]. Ta metoda diagnostyczna jest obecnie wykorzystywana w badaniach dotyczących zmian podczas zabiegów akupunktury.

Liczne badania naukowe dowodzą, że występuje różnica w funkcjonowaniu mózgu u osób cierpiących na chroniczne bóle w porównaniu do osób zdrowych. Zmiany te obejmują przede wszystkim układ limbiczny, pień mózgu, czy system somatosensoryczny [3-6]. W licznych badaniach przy pomocy neuroobrazowania udowodniono, że akupunktura modeluje aktywność mózgu zarówno u osób zdrowych jak i chorych. W badaniu z 2015 roku [7] zaobserwowano, że nakłucie punktu St 36 (Żołądek 36) powoduje wyraźną aktywację wyspy i kory somatosensorycznej S2 oraz dezaktywacji przedklinka (są to części mózgowia). Z kolei w nowszym badaniu [8] u pacjentów cierpiących na migrenę w trakcie zabiegów akupunktury zaobserwowano znaczny obustronny wzrost aktywności zakrętu czołowego środkowego oraz obniżenie aktywności w środowej części lewego zakrętu obręczy, górnego zakrętu czołowego, prawego zakrętu zaśrodkowego, wyspy, górnego płacika ciemieniowego, obszarów wtórnych kory ruchowej.

W artykule z 2018 roku [9] badano wpływ nakłucia punktu St 38 (Żołądek 38) na aktywność mózgu u pacjentów z chronicznym bólem barków. Co więcej autorzy postanowili sprawdzić, czy większą skuteczność wykaże nakłuwanie punktu po tej samej stronie co ból, czy też po stronie przeciwnej. Badanie fMRI przeprowadzono dwukrotnie; pierwszy raz na 5 minut przed wykonaniem zabiegu i drugi 5 minut po zabiegu akupunktury (zabieg trwał 20 minut). Zmiany zaszły w obu grupach, co jest jednak bardzo istotne to fakt, że w grupie w której nakłuwano punkt po stronie przeciwnej doszło do zwiększenia ruchomości kończyny górnej, natomiast spadek odczuwanego bólu był podobny zarówno w grupie gdzie nakłuto punkt po tej samej stronie i przeciwny do bólu. Nakłucie punktu po stronie przeciwnej do bólu spowodowało wzrost aktywność przedniej części zakrętu obręczy, obszarów wtórnych kory ruchowej, zakrętu czołowego dolnego, płacika ciemieniowego górnego i dolnego, natomiast punktu po stronie występowania bólu spowodowało wzmożoną aktywację pnia mózgu, wzgórza, płata limbicznego, zakrętu czołowego środkowego.

W wielu badaniach naukowych stwierdza się, że przednia część zakrętu obręczy odpowiada za modulowanie bólu i jego przetwarzanie w naszym mózgu [10]. W artykule z 2011 roku [11] wykazano, że pełne działanie przeciwbólowe w części przedniej zakrętu obręczy uzyskiwano przy zabiegach elektroakupunktury wykonywanej po tej samej stronie co ból, a nie po stronie przeciwnej. Z kolei to w naszym pniu mózgu znajduje się rejon odpowiedzialny za endogenne hamowanie bólu na skutek hamowania drogi zstępującej neuronów rdzenia kręgowego [12-14].