fbpx
  • TCM w Polsce
  • odżywianie zimą

    Odżywianie zimą według Medycyny Chińskiej

    Artykuł opracowany przez:
    Piotr Łysoniewski
    Facebook – Taijitu
    Instagram – Taijitu
    YouTube – Taijitu
    Strona – Taijitu

    Chociaż obecne zimy w naszym obszarze geograficznym są znacznie lżejsze niż to miało miejsce jeszcze kilkanaście, kilkadziesiąt lat temu, wciąż obowiązuje nas ten sam, roczny cykl. Dodatkowo, mimo cieplejszego klimatu, energetyka naszych ciał wysyła nam jasne sygnały związane z zimowym ochłodzeniem. Jak prawidłowo reagować na zimowy klimat? O tym zwięźle w poniższym artykule.

    Zima w Teorii Pięciu Przemian

    Na początku dla przypomnienia. Zgodnie z podziałem pór roku wg Teorii Pięciu Przemian (TPP), początek pory roku wg naszego, zachodniego podejścia jest tak naprawdę środkiem pory roku. Zgodnie z TPP do każdej z przemian – pory roku – mamy przypisany układ narządów. I właśnie chęć zaakcentowania aktywności danego układu narządów skutkuje rozbieżnością w datach. Co nam to daje? Przede wszystkim ma za zadanie zwrócić uwagę, że zbliża się zmiana czynników zewnętrznych na którą warto przygotować się zawczasu (np. dostosowując swoją dietę do produktów sezonowych – do czego gorąco zachęcam).

    Idąc tym tropem możemy przyjąć, że od 13 listopada do 25 stycznia swój szczyt energetyczny mają Nerki i Pęcherz Moczowy i trwa Zima. Jednak daty te są przybliżeniem. Za pierwszy dzień wiosny uważać możemy Chiński Nowy Rok nazywany inaczej Świętem Wiosny, będącym świętem ruchomym.

    Zima czyli Wielkie Yin

    Zimą zwracamy uwagę przede wszystkim na fakt, że znajdujemy się w okresie wielkiego Yin. Dni są krótkie, a pogoda czasami potrafi być naprawdę mroźna i śnieżna. Znaczne skrócenie długości dnia w stosunku do pozostałych pór roku jest dla nas jasnym sygnałem, aby przeznaczyć ten czas na regenerację. Jak najbardziej wskazane jest chodzenie spać wcześniej oraz wstawanie później – dłuższy sen, szczególnie w godzinach przed północą jest podstawą dla odpowiedniej regeneracji Yin i Krwi. Z kolei rezygnacja z ciężkiej pracy zimą – zarówno fizycznej (uszczuplającej w pierwszej kolejności zasoby naszego Yang) jak i umysłowej (wyczerpującej głównie nasze Yin). Łatwo możemy skojarzyć, że Zimno będące jednym z głównych patogenów w Tradycyjnej Chińskiej Medycynie prowadzi do spowolnienia wszelkich procesów życiowych. I właśnie tak powinno wyglądać nasze życie zimą – minimum pracy przy maksymalnej regeneracji.

    Oprócz odpowiedniej ilości snu, ograniczenia codziennie wykonywanych zadań, warto wykorzystać konsolidację energii życiowej w naszym ciele w okresie zimowym i przeznaczyć ją na wewnętrzną pracę, np. ze swoimi przekonaniami, podejściem do życia i otaczającego nas świata czy relacji z najbliższymi.

    Zima – regeneracja. Oczywistym jest więc, że szczególną uwagę powinniśmy poświęcić na aspekt żywienia. Jak już zaznaczyliśmy – Zimą królują Nerki. I właśnie w tym okresie powinniśmy zrobić co w naszej mocy, aby odżywić nasze Nerki stanowiące korzeń Yin i Yang, źródło Wody i Ognia.

    Odżywianie zimą

    Ze względu na najzimniejszą część roku, nasza dieta powinna być najbardziej Yang. Sięgamy po znacznie większą ilość produktów zwierzęcych i stosujemy najwięcej obróbek typu Yang w porównaniu do pozostałych pór roku. Dania urozmaicamy dodatkiem ostrych, gorących w swej termice przypraw do których zaliczamy: czarny pieprz, suszony imbir, chrzan, chilli, gorczycę, pieprz syczuański, anyż gwiaździsty. Ciekawym dodatkiem i wsparciem dla osób z niedoborami Yang w Nerkach może być Rou Gui stanowiący zewnętrzną warstwą kory cynamonowca wonnego. Jest znacznie grubszy niż laski cynamonu sklepowego i częściej zbierany jest ze starszych drzew. Do jego właściwości należy przede wszystkim wzmacnianie Yang Nerek, rozpraszanie Zimna, Zastojów oraz odżywianie Qi i Krwi. Oczywiście jak w każdym wypadku, tak i tutaj – użycie ziół konsultujemy z osobą wykwalifikowaną w tym temacie.

    Mocno rozgrzewającymi produktami są baranina, jagnięcina, koźlina oraz dziczyzna. Sięgając po mniej rozgrzewające produkty (warzywa, owoce) staramy się poddawać je obróbce termicznej. Pieczenie, powolne gotowanie na małym ogniu i duszenie w sosie własnym są najlepszą obróbką termiczną jaką możemy zastosować zimą. Szczególnym daniem, wzmacniającym nasze Yang (ale również Krew i Jing w zależności od użytych dodatków) będą zupy mocy, czyli długo gotowane wywary na bazie kości (opcjonalnie mięsa) z istotnym dodatkiem przypraw i ziół kulinarnych oraz harmonizującym całość wkładem w postaci warzyw okopowych. A dla osób niejedzących mięsa pomocne będą jajka, dobrej jakości tłuszcze (masło), rozgrzewające warzywa cebulowe czy gotowanie z dodatkiem alkoholu (alkohol w trakcie gotowania szybko wyparowuje, jednak jego właściwości rozgrzewające i przełamujące Zastoje pozostają).

    Jednak tak jak we wszystkim zachowujemy umiar. Zasada ta jest kluczowa przy odbudowie naszego Yang. Nawet mając znaczne niedobory Yang musimy uważać, gdyż używanie dużej ilości silnie rozgrzewających produktów może w krótkim czasie doprowadzić do pomniejszenia zasobów naszego Yin, Jing (Esencji) czy nawet Krwi. Ważnym jest, aby mieć na uwadze, że odbudowa Yang trwa przynajmniej parę tygodni, często miesięcy, a czasami i lat. Polega na regularnym spożywaniu, ciepłych, gotowanych posiłków i eliminacji produktów oraz nawyków prowadzących do uszczuplania naszego Yang.

    Nerki i niedobór Jing

    Jedną z istotnych funkcji Nerek jest przechowywanie i chronienie wspomnianego już wcześniej Jing. Jing (esencja) jest skumulowaną energią Qi i jako Skarb Podstawowy wchodzi w skład Trzech Skarbów (Jing, Qi, Shen). Przedurodzeniowe Jing dostajemy w spadku od naszych przodków (geny, podstawa odpowiadająca za zdrowy rozwój), jest nieodnawialne, ale możemy je chronić i oszczędzać. Pourodzeniowe Jing (powstające na bazie Jing Przedurodzeniowego) jest odnawialne przy pomocy energii pochodzącej z naszego pożywienia.

    Jing zasila wszystkie narządy, jednak szczególnie odżywia i podtrzymuje funkcje tzw. Narządów Cudownych (szpik, mózg, kości, macica, naczynia krwionośne i pęcherzyk żółciowy).

    Niedobór Jing związany jest przede wszystkim z problemami dotyczącymi rozmnażania, wzrostu i przyspieszonymi procesami starczymi. Poziom Jing w naturalny sposób zmniejsza się wraz z wiekiem. Jednak może być znacznie przyspieszony przez nadmierną aktywność seksualną, przewlekłe choroby, przepracowanie, stres lub silny strach i używki. Szczególnie stres i przepracowanie będą osłabiać funkcje układu Żołądek – Śledziona, a co za tym idzie pracę całego układu trawiennego i w konsekwencji wytwarzanie niewystarczającej ilości Pourodzeniowego Jing.

    Produktami, które chronią i wzmacniają nasze Jing będą:

    • produkty odzwierzęce takie jak: nerki, mózg, szpik (szczególnym tonikiem Jing będą esencjonalne zupy mocy gotowane na bazie kości), wątroba, poroże jelenia, skorupy żółwi i ostryg, klarowane masło, pierzga i mleczko pszczele,
    • produkty roślinne: mikroalgi (chlorella, sinice, spirulina), pokrzywa, kokoryczka, nasiona kanianki chińskiej, korzeń rdestu wielokwiatowego,
    • produkty odżywiające Nerki, szczególnie: fasole, czarny sezam, kasztany jadalne, orzechy włoskie (prażone, nalewka z zielonego orzecha), owoce morwy, preparaty na bazie żeń-szenia.

    Ważnym aspektem przy ochronie i odbudowie Jing są praktyki duchowe: medytacja, modlitwa, wyciszenie, odosobnienie czy oddanie służbie innym.

    Na co jeszcze warto zwrócić uwagę podczas sporządzania zimowych posiłków? Dość naturalnym powinno być dla nas, że właśnie zimą spożycie produktów surowych i zimnych termicznie jest znacznie ograniczone. Z Tradycyjnej Chińskiej Medycyny wiemy, że kolorem przypisywanym Nerkom, jest kolor czarny. Podążając tą myślą wysnuwamy wniosek, że niektóre z czarnych produktów mogą działać szczególnie w kierunku odżywiania Nerek i rzeczywiście tak jest! Naszą uwagę powinny przykuć: czarna soja, czarna soczewica, wszystkie fasole (ich kształt przypomina fizyczny narząd nerki ☺), czarna komosa, czarny sezam.

    Wcześniej wspomnieliśmy o kilku rodzajach mięs wspierających Nerki, do powyższego należy dodać owoce morza i produkty morskie. Dlaczego? Dlatego, że smak słony kojarzony jest z Przemianą Wody, czyli głównie działa w kierunku Nerek. Należy jednak nadmienić, że wodorosty należą do najzimniejszej grupy produktów i ich stosowanie powinno być naprawdę przemyślane – tak samo jako gorących, mocno rozgrzewających przypraw. Dobrym pomysłem jest włączenie do zimowej diety zupy miso (na bazie pasty z fermentowanej soi) z niewielkim dodatkiem wodorostów wakame. Dodatkowo produktami odżywiającymi Nerki są prażone orzechy włoskie, kasztany jadalne, owoce jałowca (świetny zimowy dodatek do wszelkich dań jednogarnkowych oraz kompotów!) oraz por i koper włoski – nasiona jak i jego korzeń.

    Równowaga Yin Yang

    Dla zrównoważenia sporej ilości odżywczych i rozgrzewających produktów, warto urozmaicić dietę dodatkiem gorzkich, neutralnych i chłodnych produktów, które swym działaniem wyprowadzą ewentualną nadwyżkę skumulowanej energii Yang. Do takich produktów możemy zaliczyć cykorię, endywię czy rukolę. A po silnie odżywczym posiłku, dla poprawienia strawności, możemy wypić mocną, gorzką, czarną herbatę z dodatkiem nasion kopru włoskiego i skórki z mandarynki. Dodatkowo świeżości i lekkości naszym zimowym daniom mogą nadać kiełki, które jesteśmy w stanie hodować w domowych warunkach przez cały rok.

    Autorzy

    Piotr Łysoniewski Dietetyk TCM, psychodietetyk, mgr inż. metalurgii AGH w Krakowie, który skutecznie przekuł pasję do zdrowego i dobrego żywienia na doradztwo żywieniowe. Kucharz z kilkuletnim doświadczeniem w pracy w kuchni polskiej i orientalnej. Swym nieprzeciętnym podejściem do jedzenia, pokazuje Światu, że pokarm może być jedną ze wspaniałych i skutecznych metod do samouzdrawiania na każdym poziomie.

    Najciekawszy newsletter o Medycynie Chińskiej!

    • Dołącz do grona naszych czytelników.
    • Śledź nasze artykuły, filmy i polecane akcesoria TCM.

    Terapia pożywieniem - Dietetyka według tradycyjnej medycyny chińskiej

    książka, odżywianie, dieta, medycyna chińska

    Jedz i żyj zgodnie z porami roku

    książka, odżywianie, dieta, medycyna chińska

    Cordyceps CS-4 Suplement diety

    grzyby chińskie, suplementy diety, grzyby lecznicze, cordyceps, kordyceps

    Praktyczne gotowanie wg Pięciu Przemian

    książka, gotowanie, Pięć Przemian, kuchnia pięciu przemian, odżywianie, dieta, medycyna chińska

    Shiitake Suplement diety

    grzyby chińskie, suplementy diety, grzyby lecznicze, shiitake

    Webinarium: Jak wzmocnić pewność siebie? Nerki - siła życiowa człowieka

    webinairum, kurs online, Nerki, pewność siebie, siła życiowa

    E-Kurs Teoria Yin Yang w chińskiej medycynie i dietetyce - dr Tadeusz Błaszczyk

    e-kurs, kurs online, Yin Yang, Teoria Yin Yang

    Możesz znać nas z