Jak odżywiać się zimą zgodnie z medycyną chińską?

Poświąteczny chaos w kuchniach powoli się uspokaja i wiele osób idąc za swoimi postanowieniami noworocznymi „przechodzi na dietę”. Dla większości wiąże się to z wyregulowaniem ilości pożywienia, często w pełni rezygnując z produktów przetworzonych i zaczynając gotować w domach. Są też tacy, którzy przechodzą na posty i popularne „detoksy” w celu poprawy sylwetki – ale czy na pewno to dobre metody do wzmacniania zdrowia i regulowania masy ciała? Jak powinna wyglądać dieta w okresie zimowym, aby poprawić pracę naszego organizmu?

Zima to w przyrodzie czas spoczynku. Grudzień, styczeń i luty charakteryzują się najniższą średnią temperaturą i krótszym dniem. Organizm człowieka w celu ochrony przed nadmierną utratą ciepła ogranicza krążenie peryferyczne, co w naturalny sposób powoduje spadek temperatury skóry i obniżenie metabolizmu. Jest to czas regeneracji i odpoczynku – potrzebujemy więcej snu, a ciało zaczyna odkładać tkankę tłuszczową. Może być to szczególnie dotkliwe dla osób z zaburzeniami hormonalnymi czy chorobami autoimmunologicznymi np. przy niedoczynności tarczycy.

W tym okresie obserwujemy również wzrost ciśnienia tętniczego, większą łamliwość naczyń włosowatych, wzrost lepkości krwi i co za tym idzie, wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia zakrzepów czy zawałów. Szczególnie narażone są osoby starsze, z chorobami tętnic oraz chorobą niedokrwienną serca. Charakterystycznym zjawiskiem w tych mroźnych miesiącach są również zmiany w białkach surowicy krwi, które prowadzą do ogólnego spadku odporności – nic więc dziwnego, że zwiększa się ilość zapadalność na choroby wirusowe.

Dodatkowo specjaliści na całym świecie obserwują szczególny spadek samopoczucia psychicznego, wzrost nasilań stanów depresyjnych, maniakalnych i lękowych! To właśnie w sercu zimy został ustalony światowy najgorszy/ najbardziej przygnębiający dzień w roku zwany Blue Monday. Jak opisane wyżej zjawiska wpływają na zalecenia dietetyczne?

Dieta w zgodzie z porami roku

TCM bezpośrednio tłumaczy powiązania między produktami spożywczymi – ich smakiem, termiką i przynależnością do obiegów czynnościowych, a stanem naszego zdrowia.

Zima w TCM przynależy do Przemiany Wody, czyli elementu gdzie królują Nerki i Pęcherz Moczowy. To właśnie ich zaburzenia szczególnie doskwierają i nasilają się o tej porze roku!

Nerki są niezwykłym narządem – stanowią źródło zarówno Yin, jak i Yang, a dodatkowo magazynują Jing, czyli esencje życiową! Ich obieg czynnościowy związany jest z funkcjonowaniem układu kostnego, wydalniczego, hormonalnego i rozrodczego, a swój stan energetyczny manifestowany jest przez włosy na głowie, siłę woli czy popęd seksualny. Zaburzenia przy silnym osłabieniu Nerek to pasmo poważnych chorób jak zwyrodnienia kostno-stawowe, choroby autoimmunologiczne, impotencja, bezpłodność, zaburzenia pamięci, szumy uszne, osteoporoza czy stany lękowe.

Pęcherz Moczowy jest głownie odpowiedzialny za odprowadzanie nieczystych płynów, co chroni nas przed działaniem potencjalnie szkodliwych toksyn. Zaburzenia w jego pracy będą sprzyjały obrzękom, powstawaniu stanów zapalnych, a także pojawianiu się bólów na przebiegu meridianu np. bóle kręgosłupa czy rwa kulszowa.

Omawiana para narządów w głównej mierze zarządza gospodarką wodną w ciele, a ich pomocnikiem w tym zakresie jest Śledziona – nic więc dziwnego, iż w okresie przesileń elementu Wody (nerek, nadnerczy, pęcherza moczowego, stanów lękowych, równowagi hormonalnej, odporność) obciążony jest również element Ziemi (śledzona, żołądek, ściany naczyń krwionośnych, krwiotwórczość, zamartwianie się, obrzęki). Należy o tym pamiętać podczas doboru produktów spożywczych – czas zimy to nie tylko odżywianie Nerek, ale także wspieranie Śledziony!

Żywność sezonowa

W świecie roślin zima związana jest z okresem uśpienia, więc dostępne są jedynie produkty o wysokim wskaźniku trwałości. Należą do nich głównie warzywa korzeniowe i kapustne, a także dynie, jabłka i gruszki.

✔ Zgodnie z tradycyjną dietetyką – zawarte w nich substancje aktywne wzmacniają naczynia krwionośne (kapusta, gruszka) i działają kardioprotekcyjnie (cebula, burak) , a wysoka zawartość błonnika reguluje pracę jelit oraz odżywia florę jelitową. Naturalnie wspomagają układ odpornościowy (kapusta, fasola) , działają silnie antybakteryjnie i antywirusowo , wspomagając w ten sposób organizm w walce z infekcjami.

✔ Patrząc z punktu Medycyny Chińskiej poszczególne produkty wspierają pracę Płuc (kalafior, pietruszka, gruszka), wzmacniają Nerki (fasola) oraz regulują Środkowy Ogrzewacz (dynia, marchew) – co jest istotnym elementem budowania odporności!

Do Przemiany Wody przynależy także smak słony – ma on właściwości zmiękczające. Sól wykorzystywana jest wewnętrznie w celu zmiękczenia guzów różnego pochodzenia, poruszania i pozbywania się zaparć, obrzęków, gorąca Xue, toksycznego Gorąca, a także niektórych rodzajów wyprysków skórnych.

—> Dynia i marchew – słodkie, neutralne/lekko ciepłe, wzmacniają element Ziemi, stanowią doskonałe źródło antyoksydantów, witamin i minerałów

—> Pietruszka i seler – słodkie/gorzkie, neutralne/lekko ciepłe, odprowadzają wilgotność i transformują Śluz, wzmacniają Qi Płuc

—> Karp – słodki/ słony, neutralny/ ciepły, odżywia i regeneruje tkanki ciała – przy rekonwalescencji szczególnie zalecana zupa z karpia

—> Ostrygi – słone, chłodne, świetne źródło białka i cynku, uważane za pokarm długowieczności i pokarm dla piękna

—> Glony – słone, chłodne/zimne, ściągają toksyczne gorąco, odżywiają Yin Nerek i uspokaja osoby szczupłe, suche i nerwowe – dobre źródło jodu! Skuteczne w walce z wolami tarczycy.

—> Wieprzowina – słodka/słona, chłodna/neutralna, wzmacnia tkanki i odżywia płyny ciała

—> Pieczarki – słony, chłodne, odżywiają płyny Nerek i wzmacniają Qi w ich meridianie, odprowadzają gorąco, źródło wielu cennych soli mineralnych – często wykorzystywane przy menopauzie (w leczeniu uderzeń gorąca)!

—> Ser pleśniowy – słony, chłodny – głęboko odżywiają płyny ciała, stanowią źródło łatwo-przyswajalnego wapnia <Uwaga! Produkt Śluzotwórczy!>

—> Oliwki – słone, chłodne, źródło antyoksydantów, NNKT, dodatkowo zwiększają wydzielanie się serotoniny, co sprzyja w redukcji masy tłusczowej

Dodatkowo warto pamiętać o tonikach Jing:

Szpik kostny – pieczony lub gotowany w zupie stanowi źródło świetnie przyswajalnych aminokwasów, witamin i minerałów – wygotowany w bulionach to podstawa diety dla długowieczności

Żółtko jaja – ciepłe w termice, słodkie w smaku, „płynne złoto” czy „dar życia” – wszystko co potrzebne do przerwania i utrzymania zdrowia w jednym produkcie Uwaga! Nadmiar jaj jest silnie Śluzotwórczy!

Masło klarowane – tłuszcz mleczny o neutralnej termice doskonale nawilża suchości, transformuje Śluz i wspiera odbudowę Esencji

Pierzga i mleczko pszczele – produkty ciepłe o silnych właściwościach wirusobójczych, nie tylko odżywia Jing, ale także wzmacnia Yang Nerek i sprzyjają krwiotwórczości

Fasola (adzuki, mung, czarna, czerwona) – odżywiają Yin Nerek, działa diuretycznie, usuwają obrzęki, reguluje poziom cukru we krwi, oczyszczają gorąco, szczególnie gorącą wilgoć, także wzmacniają lędźwie i kończyny dolne – świetny surowiec dla osób z nadwagą i otyłością – znacząco przyspieszają efekty diet redukcyjnych

Czarny sezam – najlepiej spożywać go po namoczeniu i zagotowaniu (np jako dodatek do kompotów)

Orzech włoski – moczone (Yin) lub delikatnie prażone (Yang) – źródło aminokwasów i nienasyconych kwasów tłuszczowych – zalecana ilość spożycia dziennego 2 szt.

Z uwagi na potrzebę równomiernego wspierania Wody i Ognia w tym okresie, należy pamiętać, aby korzystać nie tylko z przypraw i dodatków rozgrzewających, ale także odżywiających płyny ciała.